Матбуоти Ҳиндустон аз рӯи теъдоди рӯзномаю маҷаллаҳо дар байни кишварҳои Осиё мавқеи намоёнро ишғол мекунад. Зеро бо 80 забони халқҳои Ҳиндустон нашрияҳои гуногун чоп мешаванд. Пайдоиши матбуот дар Ҳиндустон ба мустамликадории империяи Британияи Кабир дар ин кишвар вобаста аст. Аввалин рӯзномаҳо бо забони англисӣ нашр шуданд, ки муассисони онҳо англисҳо буданд.
Соли 1780 дар Калкутта, ки маркази генерал-губернатории Бритония буд, аввалин рӯзнома бо номи «Бенгал газет» нашр шуд. Ин рӯзномаи шахсӣ буд ва муассиси он Д. Ҳикки ба шумор мерафт. «Бенгал газет» дар ҳаҷми 4 саҳифа ба забони англисӣ нашр шуда, порчаҳо аз рӯзномаҳои англисӣ, хабарҳои маҳаллӣ, мақолаҳо дар бораи кору зиндагии англисҳо дар Калкутта, эълонҳо ва мақолаҳои дигарро дар бар мегирифт. Баъд аз он ки дар рӯзнома мақолаи танқидӣ дар бораи ширкати Ост-Индия (қувваи асосии мустамликадории Англия дар Ҳиндустон, ки қувваи тавонои ҳарбӣ ва муассисаи бузурги тиҷоратию маъмурӣ ба шумор мерафт) нашр шуд, ба зудӣ ин рӯзнома баста шуд ва муассиси он ба як соли зиндон маҳкум гардид.
Дуюмин рӯзнома бо забони англисӣ «Индия газет» буд, ки соли 1780 нашр шуд. Ба эҳтимоли зиёд ин рӯзномаро маъмурияти мустамликадорӣ таъсис дода буд, чунки он афзалиятҳо ва имтиёзҳои почта дошт. Дар солҳои минбаъда дар Калкутта як қатор рӯзномаҳо, аз ҷумла соли 1784 «Калкутта газет», баъдан маҷаллаи ҳармоҳаи «Ориентал мэгэзин» пайдо шуданд. Соли 1785 «Калкутта хроникл» таъсис ёфт. Дар шаҳрҳо рӯзномаҳои расмии англисии «Бомбей таймс», «Стандарт» ва «Телеграф» маъруфияти бештар доштанд. Соли 1861 ин рӯзномаҳо муттаҳид шуда, рӯзномаи бонуфузи Ҳиндустон бо номи «Таймс оф Индия»-ро ташкил карданд. Ношири он Найт як қатор нашрияҳои маъмул - рӯзномаи «Бомбей стейтмен» (соли 1868), «Индиан стейтмэн» (соли 1875), инчунин маҷаллаи ҳармоҳаи «Индиан экономист» таъсис дод. Ду рӯзномаи он замон таъсисёфта - «Таймс оф Индия» («Вақти Ҳиндустон») ва «Индиан стейтмэн» («Ходими давлатии Ҳиндустон») ҳоло ҳам нашр мешаванд ва қадимтарин рӯзномаҳои Ҳиндустон мебошанд.
Он гуна, ки таъкид кардем, чопи нахустин рӯзномаҳо ба солҳои 80 уми асри 18 рост меояд. Соли 1780 дар Ҳиндустон рӯзномаи бритониёии "Бенгал Газета" аз чоп баромад, ки мустамликадори англис - Ҷеймс Хики бо забони англисӣ таъсис додааст. Дар ин рӯзнома порчаҳо аз рӯзномаҳои англисӣ, хабарҳои маҳаллӣ, эълонҳо, асарҳои муаллифони маҳаллӣ, мавод аз ҳаёти англисӣ дар Калкутта нашр шудаанд. Аммо ба далели мушкилоти техникӣ рӯзнома ба зудӣ баста шуд. Вале аввалин рӯзнома бо забони маҳаллӣ (бенгалӣ), "Dig Darshan" ("Course") соли 1818 нашр карда шуд.
ВАО қисми муҳимми фарҳанги муосири Ҳиндустон мебошад. Онҳо дар баробари рушди ин кишвар дар тамоми соҳаҳои ҳаёт ва ҳамкориҳои байналмилалӣ рушд мекунанд. Васоити ахбори оммаи ин кишвар аз бисёр ҷиҳат аз мавқеияти Ҳиндустон дар муносибатҳои байналмилалӣ вобаста аст ва ин номуайянӣ ва номувофиқии рушди онҳоро шарҳ медиҳад.
Дар охири асри XVIII ва аввали асри XIX рӯзномаву маҷаллаҳо дар дигар шаҳрҳои Ҳиндустон низ ба нашр мерасиданд. Дар шимоли кишвар - «Пионер», «Пенҷаб таймс», «Индиан Паблик Опинион»; дар ҷануби кишвар - «Мадрас таймс» ва «Мадрас Мейл». Аксари ин нашрияҳо аз нигоҳи ороиш ва мундариҷаи худ ба матбуоти Лондон монанд буданд. Аммо маъмурияти мустамликадорӣ ба ҳамаи ин нашрияҳо эътимод надошт. Зеро дар саҳифаҳои баъзе аз рӯзномаҳо амалҳои номатлуби роҳбарони маҳаллӣ ва пулиси ширкати Ост-Индия фош мегардиданд. Ба ғайр аз ин, аудиторияи ин рӯзномаҳо аз ҳисоби мардуми ҳинд тадриҷан афзоиш меёфт. Ҳамин тавр, замина барои пайдоиши матбуоти миллӣ фароҳам омад. Дар байни рӯзноманигорони англис, ки дар Ҳиндустон кор мекарданд, шахсони ҷасуру ростқавл ҳам буданд, ки бар зидди усулҳои дурушту дағалонаи ҳукмронии мустамликавӣ садо баланд мекарданд. Яке аз онҳо Ҷеймс Бакингем буд, ки аз соли 1818 рӯзномаи «Калкутта джорнал»-ро нашр мекард. Ӯ маъмурияти ширкати Ост-Индияро ба таври ошкоро мавриди танқид қарор медод. Ҷ.Букингем ҳамеша дар зери таъқиби ҳукуматдорон буд ва дар ниҳоят аз Ҳиндустон ронда шуд.
Дар нимаи аввали асри XIX матбуоти миллӣ тадриҷан рушд кард. Дар аввал рӯзномаҳо бо забонҳои урду, маратҳӣ ва бенгалӣ пайдо шуданд. Нахустин рӯзнома бо забони ҳиндӣ, забони аксарияти аҳолии Ҳиндустон, каме баъдтар дар соли 1826 ба нашр расид.
Бояд гуфт, ки дар Ҳиндустони мустамлика фарзандони аксар аъёну ашроф дар муассисаҳои таълимии Аврупо таҳсил мекарданд, инчунин англисҳо мактабҳои намунаи ғарбиро дар Ҳиндустон таъсис дода буданд. Тадриҷан табақаи зиёиёни дорои ақидаҳои пешрафта ва маорифпарварӣ ташаккул ёфт. Дар байни онҳо шахсоне буданд, ки дар ташаккул ва рушди матбуот бо забонҳои миллии кишвар саҳм гузоштанд.
Хизматҳои маорифпарвари маъруфи ҳинд Раммоҳан Рой дар рушди матбуоти миллии Ҳиндустон бузург аст. Ӯ таълими аврупоӣ гирифта, забонҳои форсӣ ва арабиро медонист, аз фалсафаи ҳинд ва ислом хуб огаҳӣ дошт. Раммоҳхан Рой бо мақсади паҳн намудани ақидаҳои маорифпарварӣ дар байни халқи худ солҳои 1821-1822 нашри ду рӯзнома - «Шамбад Коумуди» («Моҳи ахбор») ва «Мирату-л-ахбор» («Оинаи ахбор»)-ро бо забони бенгалӣ ва форсӣ ба роҳ монд. Ин рӯзномаҳо ҳаёти сиёсӣ ва иҷтимоии кишвар, инчунин чорабиниҳои байналмилалиро аз мавқеи маорифпарварӣ инъикос мекарданд. Ҳарчанд дар ин рӯзномаҳо мақолаҳои дорои хусусияти зидди мустамликадорӣ нашр намешуданд, вале ақидаҳои маорифпарварии онҳо ба рушди худшиносии миллӣ ва фаъолшавии зиёиёни Ҳиндустон мусоидат намуданд. Рӯзномаҳо ба минбари таблиғи ғояҳои пешрафта ва эҳёи ғурури миллии ҳиндуҳо табдил ёфтанд. Мустамликадорон дар ин рӯзномаҳо барои худ хатари ҷиддӣ диданд ва соли 1823 онҳоро бастанд.
Дар миёнаи асри XIX рӯзномаҳои самти маорифпарварӣ дар дигар минтақаҳои Ҳиндустон низ пайдо шуданд. Дар соли 1833 дар Ҳиндустон аллакай 20 рӯзномаву маҷалла бо забонҳои миллӣ мавҷуд буданд. Аммо теъдоди нашри онҳо чандон зиёд набуд - тахминан 3 ҳазор нусха. Солҳои 1857-1859 дар давраи шӯришҳои халқӣ бар зидди мустамликадорон аксар рӯзномаҳои миллӣ ба таври ошкоро аз шӯришгарон ҷонибдорӣ мекарданд. Баъди саркӯб намудани шӯришҳои халқӣ фишор ба чунин нашрияҳо оғоз ёфт, ки дар натиҷа рӯзномаҳо бо забонҳои урду ва маратҳӣ баста шуданд. Соли 1878 мустамликадорон қарори махсусро дар бораи "Матбуоти маҳаллӣ" қабул карданд, ки мувофиқи он муовини генерал-губернатор ваколати назорати матбуот бо забонҳои миллиро ба даст овард.
Матбуоти тараққипарвари миллӣ дар ташаккул ва рушди адабиёту фарҳанги халқҳои Ҳиндустон нақши муҳим бозид. Маҳз муҳаррирон ва публитсистҳои матбуоти даврӣ ба асосгузорони адабиёту публитсистикаи муосири Ҳиндустон табдил ёфтанд. Масалан, Раммоҳан Рой асосгузори насри адабии Бенгал аст. Публитсисти маорифпарвар Б.Ҳаришчандра дар рушди забони адабии Ҳиндустон саҳми назаррас гузоштааст. Саид Аҳмадхон, ки дар нимаи дуюми асри XIX маҷаллаи "Таҳзибу-л-ахлоқ"-ро нашр мекард, асосгузори насри бадеию публитсистии урду мебошад.
Маврид ба зикр аст, ки аз миёнаҳои асри XIX рушди забонҳои Ҳиндустон дар ду самт сурат мегирифт ва матбуот дар ин раванд фаъолона иштирок мекард. Дар шимол ва дар қисми марказии кишвар таъсири забони ҳиндӣ зиёд мешуд. Ҳамзамон, дар минтақаҳои мусулмоннишин мавқеи забони форсӣ, ки дар тӯли асрҳо забони коргузорӣ ва адабиёт буд, тадриҷан аз таъсири забони урду маҳдуд мегардид.
Бо рушди сохти капиталистӣ дар Ҳиндустон раванди маорифпарварӣ ба идеологияи миллии буржуазӣ табдил ёфт. Дар чунин шароит соли 1885 ташкил гардидани ҳаракати Конгресси миллии Ҳиндустон (КМҲ) воқеаи муҳим дар таърихи сиёсии кишвар ба шумор мерафт. Фаъолияти таблиғотии КМҲ дар матбуот ва эътирози ошкорои он ба сиёсати нажодпарастонаи мустамликадорон ба болоравии худшиносии миллии мардуми Ҳиндустон мусоидат намуд. Рӯзномаҳое чун «Бенгали», «Ҷугунтар» («Замони нав»), «Трибюн», «Маҳаратта» «Кесари» («Шер») бо КМҲ робитаи зич доштанд. Ин ҳама хашму ғазаби мустамликадорони англисро ба вуҷуд овард ва дар натиҷа, баъзе журналистоне, ки бо КМҲ ҳамкорӣ доштанд, зиндонӣ гаштанд.
Хусусияти хоси рушди васоити ахбори оммаи ҳамаи кишварҳои Ҷанубу Шарқӣ ва Ҷанубу Ғарбӣ таваҷҷуҳи онҳо ба нигоҳ доштани анъанаҳои бисёрасраи тамаддуни қадим мебошад. Ҳамзамон, ВАО-и ин кишварҳо (аз ҷумла Ҳиндустон) ҳоло ба марҳилаи нави рушди худ - марҳилаи ҳамгироии фаъол ба равандҳои глобализатсия ва ҳамкориҳои пуршиддат бо Аврупо ва ИМА ворид мешаванд.
Журналистикаи кишварҳои Шарқ ва сиёсат, иқтисод, сохтори иҷтимоии ин кишварҳо аз моделҳое, ки дар Аврупо ва ИМА мавҷуданд, ба куллӣ фарқ мекунанд. Кишварҳои Шарқӣ ҳамеша роҳи хоси худро доранд.
Дар асри 19 мутафаккир ва равшанзамири ҳиндӣ Рам Мохан Рай (1772-1833), аз оилаи аристократӣ 2 рӯзнома - «Луна вестей», «Зеркало вестей» -ро бо забонҳои бенгалӣ ва форсӣ таъсис дод (1821-23). Аммо ба ғайр аз нашрияҳо дар Ҳиндустон то миёнаи асри 19 матбуоти дастнавис низ роиҷ гардид. Он диққати камтарро аз ҷониби мақомот ҷалб кард ва ба ҳиндуҳо имкон дод, ки масоили мавриди таваҷҷуҳро муҳокима кунанд. Рӯзномаҳо маъмул буданд, вале доираи васеи хонандагонро дар бар мегирифтавнд.
Дар нимаи дуюми асри 19 алоқаи телеграфӣ то Бомбей кашида шуд, ки онро филиали Рейтер идора мекард.
Соли 1885 Бритониё маҷбур шуд, ки бо ташкили нахустин ҳизби сиёсӣ - Конгресси Миллии Ҳиндустон розӣ шавад.
Балгангаҳар Тилак (1857-1920), аристократи Ҳиндустон, бовар дошт, ки Ҳиндустон бояд бо роҳи худ равад. 2 рӯзнома: "Марҳамат" ва "Леф" (Цезари) фавран машҳур гаштанд. Ҳарду нашрияҳо, ки ибтидо рушди маърифати маҳаллӣ, ислоҳот ва озодиҳои сиёсиро барои ҳиндуҳо талаб мекарданд, баъдтар ба мавқеи муборизаи беназири зидди мустамликаи Бритониё барои озодии миллӣ гузаштанд ва дар натиҷа Тилак борҳо ба ҳабс гирифта шуд. Баъдтар, муборизаҳое, ки нашрияҳои Тилак оғоз карданд, аз ҷониби рӯзномаҳои Конгресси Миллии Ҳиндустон, созмоне, ки муборизаи зидди мустамликаро роҳбарӣ мекард, идома ёфт. Рӯзномаҳое, ки Тилак чоп кардааст, Инқилоби Октябр ва фаъолияти болшевиконро таҳти сарварии В.И. Ленин истиқбол карданд.
Дар муддати тӯлонӣ нашри рӯзномаҳо дар Ҳиндустон имтиёзи Бритониё - мустамликадорони кишвар буд. Аҳолии маҳаллӣ ҳуқуқи интишори рӯзномаҳоро танҳо дар семоҳаи аввали асри XIX ба даст оварданд. Дар ибтидои асри 20 дар матбуоти даврии Ҳиндустон ду лагер ташкил ёфт: лагери матбуоти мустамлика, ки аз ҷониби бритониёӣ ва дастгирии ҳукумати мустамлика нашр шудааст ва лагери матбуоти миллатгаро, ки ноширони он ҳиндуҳо буданд.
Нақши калидӣ дар рушди матбуоти Ҳиндустон Моҳандас Карамчанд (Маҳатма) Гандӣ, падари ҳаракати озодихоҳи миллӣ буд. Вай якчанд рӯзномаҳоеро нашр кард, ки ғояҳои асосии мубориза барои истиқлолияти Ҳиндустонро дастгирӣ ва паҳн мекарданд.
Дар собиқ колонияҳои Бритониёи Осиё журналистика тавассути матбуоти метрополия ташаккул ёфт. Бисёр рӯзномаҳое, ки то имрӯз нашр мешаванд, дар давраи мустамлика таъсис ёфтанд. Дар ин бобат воситаҳои ахбори оммаи Ҷумҳурии Ҳиндустон бештар характери бештар доранд. Гарчанде ки сарқонуни ин кишвар ҳафт забони давлатиро муқаррар кардааст, онҳо тақрибан дусад забон мехонанд ва бо онҳо гап мезананд ва ягон забони ягонае нест, ки тамоми сокинони кишвар онро бифаҳманд. Аксарияти кулли аҳолӣ ба забони англисӣ гап намезананд. Ҳамин тариқ, аз 1,2 миллиард рӯзномаву маҷаллаҳои ҳиндӣ танҳо 26 миллион нафар - матбуоти англисиро мехонанд - 70 миллион нафар аз 500 миллион нафар забонҳои модарзод. Дар маҷмӯъ, тақрибан 200 миллион нафар кормандони матбуотро мехонанд, ки ин 27% аҳолии калонсоли кишвар мебошад. Аксарияти васоити ахбори оммаи Ҳинд ба шахсони воқеӣ тааллуқ доранд. Дар кишвар сензура амалан вуҷуд надорад.
Дар аввали асри XX рӯзномаҳо бо забонҳои миллӣ, бахусус бо забонҳои ҳиндӣ ва урду ба таври васеъ нашр мешуданд. Дар ин давра ақидаҳои марксистӣ дар Ҳиндустон доман паҳн мекарданд. Маҷаллаи «Сошиалист» - нахустин нашрияи коммунистони Ҳиндустон соли 1922 дар Бомбей ба нашр расид. Худи ҳамон сол дар Бенгалия ҳафтаномаи «Ганавани» (“Садои мардум”) чоп шуд. Дар Лоҳур маҷаллаи ҳармоҳаи «Инкилаб» нашр гардид, ки ақидаҳои марксистиро тарғиб мекард. Маҷаллаи ҳарҳафтаинаи Ҳизби коммунист бо номи «Нешнл фронт» соли 1930 нашрияи умумимиллӣ ба ҳисоб мерафт. Нашрияи дигари Ҳизби коммунист бо номи «Ню эйдж» (“Асри нав”, соли 1934) ҳоло ҳам нашр мешавад.
Соли 1947 баъди ба даст овардани истиқлолият матбуот ва дигар воситаҳои ахбори омма дар Ҳиндустон бо суръат рушд карданд. Ҳукумат бо мақсади мусоидат ба рушди воситаҳои ахбори омма чораҳои гуногунро амалӣ намуд. Рӯзномаву маҷаллаҳо бо зиёда аз 80 забони халқҳои Ҳиндустон нашр мешуданд.
То оғози солҳои 90-и асри ХХ дар Ҳиндустон теъдоди рӯзномаҳои ҳаррӯза зиёда аз 2280 адад буд. Теъдоди умумии матбуоти даврӣ 25,5 ҳазор ададро ташкил медод (теъдоди умумии ҳамаи нашрияҳо беш аз 50 миллион нусха буд), аз ҷумла 6429 нашрия бо забони ҳиндӣ, 4276 нашрия бо забони англисӣ, 1363 нашрия бо забони урду, 1299 нашрия бо забони бенгалӣ ва ғайра нашр мешуданд. Аммо аксарияти рӯзномаҳо бо теъдоди кам ба нашр расида, аз ҷиҳати иқтисодӣ чандон мавқеи устувор надоштанд. Калонтарин рӯзномаҳо инҳо мебошанд: «Индиан экспресс» (теъдоди нашр - 600 ҳазор нусха), «Таймс оф Индиа» (теъдоди нашр - 530 ҳазор нусха) ва «Ҳиндустан таймс» (теъдоди нашр - 230 ҳазор нусха). Рӯзномаҳои аз серхонанда бо забони ҳиндӣ «Нав бҳарат таймс» (теъдоди нашр - 300 ҳазор нусха) ва бо забони урду «Пратап» (теъдоди нашр - 23 ҳазор нусха) мебошанд.
Дар Ҳиндустон, ба мисли аксар кишварҳои дигари ҷаҳон, тамоюли монополиякунонӣ ва тамаркуз дар ВАО мушоҳида мешавад. Масалан, консернҳои Ҷайна, Тата, Ананда базар Патрика ва Бирла бузургтарин нашрияҳои кишварро дар ихтиёр доранд.
Яке аз хусусиятҳои матбуоти имрӯза мавҷуд набудани нашрияҳои умумимиллӣ мебошад. Ҳатто рӯзномаҳои калонтарини кишвар дар минтақаҳои муайян паҳн карда мешаванд ва саросари кишварро фаро намегиранд. Аз ин рӯ, дар Ҳиндустон агентиҳои иттилоотӣ, ки матбуотро бо хабарҳои дохилӣ ва байналмилалӣ таъмин мекунанд, мавқеи муҳим доранд.
Ҳоло «Пресс траст оф Индия» калонтарин агентии иттилоотии Ҳиндустон ва яке аз бузургтарин хабаргузорӣ дар Осиё ба шумор меравад. Саҳмияҳои он ба калонтарин нашрияҳои чопӣ тааллуқ доранд. Он ба зиёда аз 200 рӯзнома, радио ва телевизион хабарҳои дохилӣ ва байналмилалиро пешниҳод мекунад ва бо забони англисӣ низ фаъолият мебарад. Бюллетенҳои ахбори сиёсӣ, тиҷоратӣ ва молиявиро нашр мекунад. Дар саросари марказҳои иттилоотӣ дорад.
«Ҳиндустан Самачар» ва «Самачар Бҳарати» калонтарин агентиҳои иттилоотии миллӣ ба шумор мераванд, ки хабарҳоро бо ҳамаи забонҳои Ҳиндустон пешниҳод менамоянд. «Ҳиндустан Самачар» соли 1948 ва «Самачар Бҳарати» соли 1966 дар шаҳри Деҳлӣ таъсис ёфтаанд. Хабарҳоро ба 300 рӯзнома, ки бо 20 забон нашр мешаванд, таъмин менамоянд ва дар аксар шаҳрҳои Ҳиндустон шуъбаҳо доранд.
Радиошунавонӣ дар Ҳиндустон аз соли 1927 оғоз ёфт, яъне, вақте ки дар Бомбей ширкати радиошунавоӣ таъсис ёфт. Баъди ба даст овардани истиқлолият радио босуръат рушд кард. Сабаби асосӣ дар он аст, ки аксарияти аҳолӣ савод надошт ва рӯзномаҳоро хонда наметавонист, аз ин рӯ, радиошунавонӣ роҳи қулай ва осони дарёфти иттилоот буд. Ҳамин тавр, аллакай соли 1952 дар Ҳиндустон 21 стансияи радио фаъолият доштанд, ки хабарҳоро бо 14 забони Ҳиндустон ва 10 забони хориҷӣ пахш мекарданд. Радиои давлатии Ҳиндустон бо 82 забони халқҳои Ҳиндустон барномаҳоро пешниҳод менамояд.
Намоиши таҷрибавии телевизион дар Ҳиндустон соли 1959 оғоз ёфт. Аввалин намоишҳои телевизионӣ филмҳои ҳиндӣ ва хориҷӣ, ҷашнвораҳои мардумӣ, ташрифи меҳмонони фахрӣ ва ғайраро дар бар мегирифтанд. Солҳои аввал дар як ҳафта танҳо ду барнома дар телевизион пахш мешуданд. Барои тамошои барномаҳо нуқтаҳои махсуси телевизион ташкил карда шуданд, ки дар ин нуқтаҳо телеклубҳо амал мекарданд. Соли 1965 телевизиони Ҳиндустон дар як ҳафта аз Деҳлӣ 4 барнома ва баъдан ҳамарӯза барномаҳои худро пешкаш мекард. Ба зудӣ марказҳои телевизионӣ дар Бомбей, Мадрас, Калкутта ва дигар шаҳрҳо кушода шуданд.
Солҳои охир радио ва телевизиони Ҳиндустон хеле пеш рафтанд. Таҷҳизоти баландсифат рӯи кор омаданд ва шабакаҳои тиҷоратӣ пайдо шуданд, ки ба аҳолии Ҳиндустон хабарҳои зиёдеро пешниҳод менамоянд. Раванди ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи ВАО идома дорад. Телевизиони моҳвораӣ ва кабелӣ имкониятҳои иттилоотиро тавсеа мебахшад.
Қаблан ҳам таъкид кардем, ки нашрияҳои даврӣ (рӯзномаҳо ва маҷаллаҳо) дар Ҳиндустон танҳо пас аз омадани Бритониё пайдо шуданд. Имрӯз дар Ҳиндустон, чун дар ҳама гуна кишвари муосир, шумораи ВАО тақрибан зиёд аст. Теъдоди рӯзномаҳои ҳаррӯза, ҳафтаина, ҳафтаина ва ҳармоҳа ва дигар матбуоти даврӣ бо зиёда аз 23 забон тақрибан 40 ҳазорро ташкил медиҳад. Ҳамаи онҳо мустақил ва дар аксар ҳолатҳо хусусӣ мебошанд. Рӯзномаҳо, чун қоида, тиражи 80 миллион нусха доранд. Аксари рӯзномаҳо бо забонҳои ҳиндӣ ва англисӣ нашр мешаванд. Хусусияти Ҳиндустон аз чоп баромадани як рӯзнома бо ду забон аст, ки бо вуҷуди ин саҳифаҳо метавонанд ҷойгузин шаванд.
Омили ҳалкунанда, ки хусусиятҳои манзараи ВАО дар кишварро муайян кард ва ба афзоиши гардиши рӯзнома дар давраи солҳои 1990 то 2010 мусоидат кард, баланд шудани сатҳи саводнокии аҳолӣ буд. Ин ба баланд шудани сатҳи маърифати сиёсии аҳолӣ, ки зарурияти ба маълумот дар бораи ҳаёти иқтисодӣ ва сиёсии кишвар ташаккулёфтаро нишон дод, омили муҳимтар гардид ва афзоиши даромади аҳолии деҳот мебошад, ки аксарияти аҳолии кишварро ташкил медиҳад.
Қобили зикр аст, ки бозори чопи Ҳиндустон солҳои дароз ба намояндагони зиёиёни номӣ равона шудааст. Аммо омилҳои дар боло овардашуда дар таҷдиди назарияи мафҳуми васоити ахбори чопӣ, дастрасии васеи матбуот ба доираи васеи хонандагон мусоидат карданд. Зарурати ба инобат гирифтани эҳтиёҷоти иттилоотии доираи нави хонандагон боиси он гардид, ки аксари нашрияҳо мундариҷа, роҳҳои пешниҳоди маводро тағйир доданд, тарроҳӣ ва тарҳро тағйир доданд. Тарҳбандӣ дар робита ба мундариҷаи чопӣ нақши асосӣ дорад. Он ҳамчун воситаи навигатсия баррасӣ мешавад, ки ба осонтар дарки хонанда аз ҷониби хонанда мусоидат мекунад. Иттилооте, ки ба хонанда пешкаш мешавад, пеш аз ҳама, “хусусӣ” аст, ки бо фарҳанги омма вобаста аст. Ба мавзӯъҳои тарзи ҳаёт, фароғат, истироҳат - ҳама чизҳое ҷалб карда мешаванд, ки хонандаи бесаводро ҷалб карда метавонанд. Ғайр аз он, шумораи зиёди графикҳо ва аксҳо истифода бурда мешаванд, ки унсурҳои назарияи «навигатсия самаранок» мебошанд, ки дар боло қайд карда шудааст. Ин чунин имкон медиҳад, ки матбуот барои хонанда бо сатҳи нисбатан пасти маълумот ҷолибтар карда шавад.
Ниҳоят, ба афзоиши гардиш тавассути рушди коммуникатсия ва истифодаи навовариҳои технологӣ, ки маҳалгароии рӯзномаҳоро муайян кардааст, мусоидат мекунад. Гузариш ба чопи офсетӣ, пайдоиши деҳаҳои факс ва Интернет бо пайвасти модем имкон дод, ки расонидани рӯзномаҳо ба хонандагон дар деҳот суръат гирад.
Ҳоло дар Ҳиндустон тақрибан 60,000 рӯзномаи ҳаррӯза ва ҳафтаина нашр карда мешаванд, ки аз онҳо тақрибан 300 рӯзномаи нисбатан калон бо забони англисӣ чоп карда мешавад. Аксаран нашрияҳои миллӣ ба забони англисӣ ва забонҳои минтақавӣ бо забонҳои маҳаллӣ нашр карда мешаванд. Шунавандагони рӯзнома дар Ҳиндустон – тақрибан 200 миллион нафар. Теъдоди умумии рӯзномаҳо ба 100 миллион мерасад (ҷои дуюм дар ҷаҳон пас аз Чин).
Бисёр рӯзномаҳо дар Ҳиндустон сайти худро доранд, ки аз маъруфияти версияҳои чопӣ кам нестанд. Аксарияти рӯзномаҳо ҳама навъҳои таблиғотро барои фурӯш / иҷораи амволи ғайриманқул ва дигар мавзӯъҳои муфид чоп мекунанд. Арзиши миёнаи рӯзнома 1-3 рупийро ташкил медиҳад.
Рӯзномаҳои асосии минтақавӣ иборатанд аз Малала Манорама (рӯзномаи ҳаррӯза бо забони малаялам, ки дар Керала нашр шудааст, 1,5 миллион нусха), Даиник Ҷагран (дар иёлоти Уттар-Прадеш бо забони ҳиндӣ, тиражи ҳаррӯзаи 2,4 миллион) ва Анандабазар Патрика. (дар давлати Бангладеш бо забони Бенгалӣ чоп мешавад, тиражи ҳаррӯзаи 1,1 миллион).
Бузургтарин рӯзномаҳои миллӣ дар Ҳиндустон бо забони англисӣ (бо истинод ба сайтҳо):
1) The Times of India
Маъруфтарин рӯзномаи англисӣ дар Ҳиндустон. Хабарҳои миллӣ ва байналмилалӣ. Дар тамоми шаҳрҳои бузурги Ҳиндустон чоп карда шудааст. Нашриёт тақрибан. 2 миллион нусха дар як рӯз.
2) Ҳиндустон Таймс
Хабарҳои миллӣ ва байналмилалӣ, таҳлил. Аналогии The Times of Ҳиндустон. Тиражи зиёда аз 1 миллион нусха дар як рӯз.
3) Стандартҳои соҳибкорӣ
Бизнес, бозорҳо, сармоягузорӣ, реклама.
4) The Times Times
Дафтарчаи иқтисодӣ, сармоягузорӣ, амволи ғайриманқул. Дар ҳамаи шаҳрҳои калон чоп шудааст.
5) The Express Express
Молия, иқтисод, бознигарӣ, таҳлил, сиёсат.
6) Ҳиндуҳо
Хабарҳои миллӣ ва байналмилалӣ. Он метавонад ҷойгузини рӯзномаи The Times of India ва Indian Times бошад, вақте ки онҳо дастрас нестанд.
7) The Express Express
8) Асри Осиё
Баъзан хабарҳои ҷолиб ҳастанд.
Рӯзномаи The Times of India
Бо ин ҳам номгӯи рӯзномаҳо ва маҷаллаҳои Ҳиндустон аз ин теъдоданд:
«АҶ» («Имрӯз»). Рӯзномаи ҳаррӯзаи шомгоҳӣ бо забони ҳиндӣ. Дар шаҳрҳои Варанасӣ, Канпур ва Патна нашр мешавад. Соли 1920 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 150 ҳазор нусха.
«АМРИТА БАЗАР ПАТРИКА». Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони англисӣ. Тарғибгари сиёсати ҳизби Конгресси миллии Ҳиндустон (КМҲ) аст. Дар Калкутта нашр мешавад. Соли 1868 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 350 ҳазор нусха.
«АНДХРА ПАТРИКА» («Маҷаллаи Андхра»). Рӯзномаи ҳаррӯзаи шомгоҳӣ бо забони телегу. Тарғибгари сиёсати ҳизби КМҲ аст. Дар шаҳрҳои Виҷайобод ва Ҳайдаробод нашр мешавад. Соли 1914 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 40 ҳазор нусха.
«БЛИТС» («Барқ»). Рӯзномаи ҳаррӯзаи сиёсию ҷамъиятӣ. Дар Бомбей бо забонҳои англисӣ, урду, маратҳӣ ва ҳиндӣ нашр мешавад. Соли 1914 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 100 ҳазор нусха.
«БОМБЕЙ САМАЧАР» («Ахбори Бомбей»). Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони гуҷаратӣ. Дар Бомбей нашр мешавад. Соли 1819 таъсис ёфтааст. Замима ҳам дорад, ки рӯзҳои якшанбе нашр мешавад. Теъдоди нашр – 170 ҳазор нусха.
«ДЕНТ» («Кишвар»). Маҷаллаи фарҳангӣ бо забони бенгалӣ, ки ҳар ҳафта дар шаҳри Калкутта нашр мешавад. Ба калонтарин консерни нашриявии «Ананда базар патрика» мансуб аст. Соли 1933 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 115 ҳазор нусха.
«ДЕШАБХИМАНИ» («Ватандӯст»). Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони малаялам. Нашрияи Ҳизби коммунисти Ҳиндустон. Соли 1942 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 40 ҳазор нусха.
«ҶУГАНТАР» («Замони нав»). Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони бенгалӣ. Дар Калкутта нашр мешавад ва ба консерни «Амрита базар патрика» мансуб аст. Соли 1937 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 330 ҳазор нусха.
«ИЛЛЮСТРЕЙТЕД УИКЛИ ОФ ИНДИЯ» («Ҳафтаномаи мусаввари Ҳиндустон»). Маҷаллаи мусаввари сиёсию ҳуқуқӣ бо забони англисӣ, ки ҳар ҳафта дар Бомбей нашр мешавад. Ба монополист С.П.Чайн мансуб аст. Соли 1880 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 172 ҳазор нусха.
«ИНДИЯ КОУТЕРЛИ». Маҷалла бо забони англисӣ, ки ҳар семоҳа дар Деҳлӣ аз тарафи Шӯрои корҳои байналмилалӣ нашр мешавад. Соли 1953 таъсис ёфтааст.
«ИНДИАН ЭКСПРЕСС». Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони англисӣ. Дар Деҳлӣ, Бомбей, Мадрас, Ҳайдаробод, Бангалор ва дигар шаҳрҳои Ҳиндустон нашр мешавад. Бо номи «Санди стандарт» замима ҳам дорад, ки рӯзҳои якшанбе нашр мешавад. Теъдоди нашр – 600 ҳазор нусха.
«ИНДИАН ЭНД ФОРИН РЕВЮ» («Шарҳи сиёсати дохилӣ ва байналмилалӣ»). Маҷалла дар бораи сиёсати дохилӣ ва байналмилалӣ, ки ба доираҳои Вазорати корҳои хориҷии Ҳиндустон наздик аст. Дар Деҳлӣ нашр мешавад. Соли 1963 таъсис ёфтааст.
«КУМУДАМ». Ҳафтаномаи сиёсию ҷамъиятӣ бо забони тамилӣ. Дар Мадрас нашр мешавад. Соли 1947 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 500 ҳазор нусха.
«НАВ БҲАРАТ ТАЙМС» («Вақти Ҳиндустони нав»). Рӯзномаи бонуфузи ҳаррӯза бо забони ҳиндӣ. Ба монополист Чайн мансуб аст. Дар Деҳлӣ ва Бомбей нашр мешавад. Соли 1950 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 320 ҳазор нусха.
«НЮ ЭЙДЖ» («Асри нав»). Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони англисӣ. Нашрияи марказии Ҳизби коммунисти Ҳиндустон. Дар Деҳлӣ нашр мешавад. Соли 1950 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 20 ҳазор нусха.
«САНДИ» («Якшанбе»). Рӯзнома бо забони англисӣ, ки рӯзҳои якшанбе нашр мешавад. Ба консерни «Ананда базар патрика» мансуб аст. Соли 1973 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 205 ҳазор нусха.
«САНДИ СТАНДАРТ» («Парчами якшанбе»). Ҳафтанома бо забони англисӣ, ки замимаи рӯзномаи «Индиан экспресс» аст. Дар калонтарин шаҳрҳои Ҳиндустон паҳн карда мешавад. Соли 1936 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 600 ҳазор нусха.
«СТЕЙТСМЕН» («Ходими давлатӣ»). Рӯзномаи бонуфузи ҳаррӯза бо забони англисӣ. Ба консерни “Тата” мансуб аст. Дар Деҳлӣ ва Калкутта нашр мешавад. Соли 1875 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 230 ҳазор нусха.
«ТАЙМС ОФ ИНДИЯ» («Вақти Ҳиндустон»). Рӯзномаи бонуфуз бо забони англисӣ. Ба монополист Чайн мансуб аст. Дар Деҳлӣ, Бомбей ва Ҳайдаробод нашр мешавад. Соли 1838 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 350 ҳазор нусха.
«ТРИБЮН». Рӯзномаи бонуфуз бо забонҳои англисӣ, ҳиндӣ ва панҷобӣ. Дар штати Панҷоб нашр мешавад. Соли 1881 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 250 ҳазор нусха.
«ФЕМИНА» («Зан»). Маҷаллаи мусаввар бо забони англисӣ барои занон. Дар Бомбей нашр мешавад ва консерни нашриявии «Таймс оф Индия» мансуб аст. Соли 1959 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 130 ҳазор нусха.
«ФРИ ПРЕСС ҶОРНЭЛ» («Рӯзномаи матбуоти озод»). Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони англисӣ. Дар Бомбей нашр мешавад. Соли 1930 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 50 ҳазор нусха.
«ҲИНДУ». Рӯзномаи калонтарини ҳаррӯза дар ҷануби Ҳиндустон бо забони англисӣ. Дар Мадрас, Бангалор, Ҳайдаробод ва дигар шаҳрҳои калони ҷануби кишвар паҳн карда мешавад. Соли 1878 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 340 ҳазор нусха.
«ҲИНДУСТАН». Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони ҳиндӣ, ки ба доираҳои ҳизби ҳукмрони КМҲ наздик аст. Дар Деҳлӣ нашр мешавад. Соли 1933 таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 181 ҳазор нусха.
«ҲИНДУСТАН ТАЙМС» («Вақти Ҳиндустон»). Рӯзномаи ҳаррӯза бо забони англисӣ, ки ба доираҳои саноатии Ҳиндустон наздик аст. Дар Деҳлӣ нашр мешавад. Соли 1923 ба сифати нашрияи консерни “Бирл” таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 260 ҳазор нусха.
«ЧАНДАМАМА». Маҷаллаи ҳармоҳа барои кӯдакон. Дар Мадрас нашр мешавад. Соли 1947 бо 13 забони Ҳиндустон таъсис ёфтааст. Теъдоди нашр – 500 ҳазор нусха.
«ЮНАЙТЭД ЭЙША» («Осиёи муттаҳида»). Маҷалла бо забони англисӣ. Масъалаҳои сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии кишварҳои Осиёро инъикос менамояд. Дар Бомбей нашр мешавад. Соли 1948 таъсис ёфтааст.
Агентиҳои бонуфузи хабарӣ Press Trust of India, United News of India ва Агентии Пресс Ҳиндустон мебошанд.
Агентиҳои иттилоотии Ҳиндустон аз ин номгӯ аст:
- ПРЕСС ТРАСТ оф ИНДИЯ - ПТИ. Бузургтарин агентии иттилоотии Ҳиндустон. Ҷамъияти саҳҳомии моликони рӯзномаҳои Ҳиндустон. Дар Бомбей ҷойгир шудааст. Соли 1947 дар заминаи агентии Ассошиэйтед Пресс оф Индия, ки филиали Рейтер буд, таъсис ёфтааст. Ба зиёда аз 200 рӯзнома, радио ва телевизион, муассисаҳои давлатӣ, ширкатҳои тиҷоратӣ, бонкҳо ва дигар ташкилотҳо хабарҳои дохилӣ ва байналмилалиро пешниҳод менамояд. Ҳамаи хабарҳо бо забони англисӣ пешниҳод мешавад. Бюллетенҳои иттилооти сиёсӣ ва молиявиро нашр мекунад. Хабарҳои байналмилалиро аз хабарнигорони худ ва агентиҳои иттилоотии ҷаҳонӣ - Рейтер, АФП ва ЮПИ мегирад. Бо зиёда аз 40 агентии иттилоотӣ, аз ҷумла ТАСС, дар бораи мубодилаи иттилоот созишномаҳо бастааст. Дар агентӣ 1300 нафар, аз ҷумла зиёда аз 300 рӯзноманигор кор мекунанд. ПТИ дар аксар шаҳрҳо ва штатҳои Ҳиндустон 90 шуъба ва шабакаи хабарӣ дорад; зиёда аз 200 хабарнигори ин агентӣ дар марказҳои муҳими ҷаҳон - Лондон, Париж, Ню-Йорк, Москва ва дигар шаҳрҳо, инчунин дар ҳамсоякишварҳои Ҳиндустон фаъолият мекунанд. Аъзои Ташкилоти агентиҳои иттилоотии Осиё ва уқёнуси Ором - OAНA ва Кумитаи ҳамоҳангсозии агентиҳои иттилоотии кишварҳои ҳамҷавор аст.
- САМАЧАР БҲАРАТИ - СБ. Агентии иттилоотии шахсӣ. Соли 1966 таъсис ёфтааст. Дар Деҳлӣ ҷойгир шудааст. Хабарҳои дохилиро барои рӯзномаҳое, ки бо забонҳои ҳиндӣ, маратҳӣ, гуҷаратӣ, каннада ва бо дигар забонҳои маҳаллӣ нашр мешаванд, пешниҳод менамояд. Обуначиёни агентӣ зиёда аз 150 рӯзномаи маҳаллӣ бо 10 забони Ҳиндустон мебошанд. 400 хабарнигор ва дар саросари Ҳиндустон 30 шуъба дорад. Инчунин намояндагиҳои агентӣ дар хориҷи кишвар, аз ҷумла дар Лондон, Ню-Йорке ва Бонн фаъолият мекунанд. Аъзои Ташкилоти агентиҳои иттилоотии Осиё ва уқёнуси Ором – OAНA аст.
- ҲИНДУСТАН САМАЧАР - ҲС. Агентии иттилоотии кооперативӣ. Соли 1948 таъсис ёфтааст. Дар Деҳлӣ ҷойгир шудааст. Хабарҳои дохилиро барои рӯзномаҳое, ки бо забонҳои ҳиндӣ, маратҳӣ ва гуҷаратӣ нашр мешаванд, пешниҳод менамояд. Обуначиёни агентӣ зиёда аз 135 рӯзномаи маҳаллӣ бо 10 забони Ҳиндустон мебошанд. Дар аксар шаҳрҳои кишвар шуъбаҳо дорад. Ҳангоми ҷамъоварии иттилоот хабарнигорони ғайриштатиро истифода мебарад. Аъзои Ташкилоти агентиҳои иттилоотии Осиё ва уқёнуси Ором – OAНA аст.
- ЮНАЙТЕД НЮС оф ИНДИА - ЮНИ. Агентии иттилоотии шахсӣ. Соли 1961 аз ҳисоби рӯзномаҳои «Стейтсмен», «Ҳиндустан таймс» ва «Амрита базар патрика» дар заминаи агентии иттилоотии Юнайтед Пресс оф Индиа, ки соли 1958 баста шуд, таъсис ёфтааст. Дар Деҳлӣ ҷойгир шудааст. Хабарҳои дохилӣ ва байналмилалиро пешниҳод менамояд. Зиёда аз 500 обуначӣ дорад, аз ҷумла 260 рӯзнома бо 14 забони маҳаллӣ, муассисаҳои давлатӣ, ҳукуматҳои штатҳо, ширкатҳо, донишгоҳҳо ва ташкилотҳои дигар. Хабарҳои байналмилалиро аз хабарнигорони худ ва агентиҳои иттилоотии хориҷӣ, асосан аз агентиҳои иттилоотии АП, ТАСС, ДПА ва ғ. дастрас менамояд. ЮНИ дар аксар шаҳрҳои Ҳиндустон ва дар хориҷи кишвар 80 шуъба ва хабарнигорон дорад. Аъзои Ташкилоти агентиҳои иттилоотии Осиё ва уқёнуси Ором – OAНA аст.
Дар мавриди рушди озодии сухан ва матбуот Ҳиндустон аз Русия хеле пештар аст. Аммо гуногунии забонӣ ва саводнокии баланди аҳолӣ (тақрибан 30-33%) рушд ва нуфузи васоити ахбори оммаро ба таври назаррас маҳдуд мекунанд. Нашрҳои маъруфтарин рӯзномаҳои инглисӣ бо забони англисӣ дар Ҳиндустон (The Times of India), The Ҳиндуҳо (Ҳиндуҳо) ва Ҳиндустан Таймс (Ҳиндустан Таймс) мебошанд. "The Times of India", ки аз соли 1838 дар шаҳри сераҳолии кишвар Бомбей (Мумбай) интишор ёфтааст, бузургтарин гардиши дунё дар матбуоти англисӣ мебошад - зиёда аз 2 миллион нусха. Сиёсати таҳририяи он ба роҳбарияти Ҳиндустон мувофиқ аст. Рӯзномаи ҳиндуҳо дар чорумин шаҳри бузурги кишвар - Ченнай (Мадрас) аз соли 1878 бо теъдоди беш аз 1100 ҳазор нусха нашр мешавад. Он маъмултарин дар минтақаҳои ҷануби кишвар аст. Ҳиндуҳо аввалин рӯзномаи Ҳиндустон буданд, ки нусхаи электронии худро дар соли 1995 оғоз карданд. The Hindusian Times аз соли 1924 дар Деҳлӣ нашр мешавад ва асосан дар минтақаҳои шимолии кишвар паҳн карда мешавад. Тиражи он зиёда аз 1 миллион нусха мебошад.
Шӯрои Ҳиндустон оид ба матбуот (Шӯрои матбуоти Ҳиндустон), ки соли 1965 таъсис ёфтааст, ҳадаф аз назорати риояи озодии сухан дар Ҳиндустон ва инчунин сифати дурусти маҳсулоти чопии чопӣ мебошад.
Аввалин радио дар Ҳиндустон дар соли 1927 бо кӯмаки ду радиоприёмникҳои хусусӣ дар Бомбей ва Калкутта пайдо шуд. Дар соли 1936, хидмати радиои Ҳиндустон бо номи All-India Radio ва соли 1957 бо номи муосир Акашвани (Овози осмонӣ) ном гирифт. Имрӯз мавҷи 38 забон пахш карда мешавад (16 маҳаллӣ, 22 хориҷӣ). Радио беш аз 90% қаламрави кишвар ва 97% аҳолии онро фаро мегирад. Фаъолияти ширкати радио аз ҷониби Вазорати иттилоот назорат карда мешавад. Дар Ҳиндустон ҳеҷ як ширкати хусусии радио вуҷуд надорад.
Телевизион ("Doordashan Ҳиндустон") дар соли 1959 таҷрибавӣ буд (се рӯзи пахш дар як ҳафта дар радиои 25 км аз Деҳлӣ). Телевизиони мунтазам соли 1965 оғоз ёфт (Деҳлӣ). Соли 1972 барномаҳои телевизионӣ дар Бомбей, соли 1976 - дар Калкутта, Мадрас, Лакхнау, Сринагар ва Амритсар оғоз ёфтанд. Соли 1984 дар телевизиони Деҳлӣ канали дуюм пайдо шуд. Дар соли 1993, ҳамаи марказҳои марказӣ тавассути моҳвора пайваст буданд. Соли 1997 телевизор 70% қаламрав ва 87% аҳолиро фаро гирифта буд. Ҳоло он барномаҳо бо ҳама забонҳои давлатии Ҳиндустон тавассути каналҳои махсуси минтақавӣ пахш мешавад. Ҳиндустон 19 канали моҳвораӣ ва 2 канали релеӣ дорад. "Доордаршан" яке аз бузургтарин марказҳои телевизионии ҷаҳон аст, ки студияҳояш дар чил шаҳр. Ҳоло "Доордаршан" бо зиёда аз 15 ширкати телевизионӣ кор мекунад.
Телевизиони ноқилӣ дар Ҳиндустон васеъ паҳн шудааст. Шумораи хонаҳое, ки дорои хизматрасонии кабелӣ мебошанд, имрӯз 20% аҳолии шаҳрро ва 7% шумораи умумиро ташкил медиҳад. То соли 2005 шумораи муштариён то 25% шумораи умумии аҳолӣ афзоиш хоҳад ёфт.
Дар Ҳиндустон ба паҳн кардани рӯзномаҳои хориҷӣ иҷозат дода шудааст, аммо ҳукумат ба ширкатҳо ва шахсони алоҳида барои соҳиби саҳмияҳо дар расонаҳои чопӣ иҷозат намедиҳад.
Пайдоиши журналистикаи воқеии мустақил бо истиқлолияти Ҳиндустон дар соли 1947 алоқаманд аст. Сарвазир Ҷавахарлал Неру ҷонибдори озодии матбуот ва ҳимояи ҳуқуқҳои журналистон буд. «Рӯзҳои сиёҳ» -и нави журналистикаи Ҳиндустон бо номи Индира Ганди алоқаманданд. Дар соли 1975, вай маҷбур шуд бо маҳдудиятҳои шадид дар озодии матбуоти чопӣ ва бастани баъзе рӯзномаҳои оппозитсионӣ бо сабаби ҷорӣ шудани вазъияти фавқулодда дар Ҳиндустон кор кунад. Вазъият дар соли 1977, вақте ҳизби Индира Ганди дар интихоботи парлумонӣ мағлуб шуд ва мақоми сарвазир Морарҷи Десайро гирифт.
Адабиёти истифодашуда:
- Ворошилов В.В. История журналистики зарубежных стран. СПб., 2000.
- Зарубежная печать. Краткий справочник / Под. ред. С.А. Лосева. М., 1986.
- Ермошин Н., Сучков И. Республика Индия. Печать, радио, телевидение. М., 1971.
- Капица М.С. и др. История стран Азии и Африки в новейшее время. Т.2. М., 1979.
- Нуралиев А.Н. История журналистики зарубежных стран (Таърихи журналистикаи кишвархои хоричи). Душанбе, 2001.
- Козлова М.М. История журналистики зарубежных стран. Ульяновск., 1999.
- Круглов Е.В. Индийская пресса сегодня: новые тенденции развития // Зарубежная журналистика - 2005. 2006.
- Круглов Е.В. Экономическая журналистика Индии // Зарубежная журналистика - 2004. 2005.
- Челышев Е.П. Современная индийская литература. М., 1981.
- История индийской культуре с древных веков. Издательство “Иностранной литература”, М. 1955.
- Стенли Уолпорт. Индия: история, культуры, философии, М. 2013, 320 с.
- Зарубежная печать. Краткий справочник. Газеты, журналы, Информационные агенства. М., Политиздат: 1986, 526 с.
- Из истории культурных связей народов Средней Азии и Индиии. Ташкент, Издательство “ФАН”. Узбекской ССР. 1986, 180 с.
- Искандаров Б. И. Средняя Азия и Индия. Д. “Дониш”. 1993.
15.Турсунов Т. Х. Равобити дипломатӣ. Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҳиндустон (1992 – 2017). Д., Эр-Граф. 2019. 200с.
- Нуралиев. А. Н. Таърихи журналистикаи хориҷӣ. Д.
- Расулиён Қ. Таърихи матбуоти форсизабон. Д.
Хуршед Андамов, номзади илмҳои филологӣ,
ходими калони илмии
Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои
Осиё ва Аврупои АМИТ
