Сол, моҳ, рӯз ва соат аз меъёрҳое ҳисобида мешаванд, ки дар бахши фани мудирияти вақт ё “тайм менеҷмент” ба таври васеъ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор мегиранд. Инҷо мо мехоҳем назаре таҳлилии муҳаққиқ ва коршиноси масоили Осиёи Ҷанубӣ Муҳаммад Умар Ифтихор чун модели омӯзишӣ барои шинохти муқоисавии геополитикии соли 2020-2021 муаррифӣ намоем.
Бояд қайд кард, ки соли 2020 бо бесарусомониҳои бесобиқа, ғайричашмдошт ва ошубҳои бемислаш ҷаҳонро ба ларза овард. Соли 2020 бо қадамаи номубораки “Пандемия”, ки дар саросари ҷаҳон паҳн шуда, тамоми оламро маҷбур кард, ки бо риояи низоми “карантинӣ” кору фаъолият намоянд, ки ҳодисаест, ки мо дар тули таърих кам шоҳиди он будем.
Аз Аврупо сара карда, то Осиё, аз Амрикои Шимолӣ то Австралия вақте, ки одамон аз вирусу даҳшатвору хатарнок ба беморӣ гирифтор шуданд ҳамаи он бори дигар ҷаҳонро ба ларза овард. Риоя кардани низоми кории карантинӣ, аз ҷумла чораҳои фосилаи иҷтимоӣ, истифодаи доруҳои дастӣ ва ниқобпӯшӣ як ҷузъи тарзи ҳаёти мо гаштанд, ки он ҳама аз озодии лаззати ҷамъ омадан дар тарабхонаҳо, чорабиниҳои оилавӣ, муошират бо ҳамсолон ва ҳамкорон дар идора ҳамсону мутаносиб нест. Ҳамаи ин ин муқаррароти нав, ки тамоми ҷаҳонро фаро гирифтааст, моро низ фарогир кардааст. Равиш ва консепсияи кори хона аз рӯи усуле амали мегардад, ки онҳо ҳама тавассути зангҳои видеоии онлайнӣ ҷойгузини маҷлисҳои утоқи Шӯрои машваратӣ гардидаанд.
Ҳоло мо дар моҳи охирини соли 2020 қарор дорем ва хоҳишу орзуе надоштем ки чунин шавад, лиҳозо моро зарур аст, то ба оянда назар афканем. Пешгӯӣ кардан душвор аст, ки дар соли 2021 чӣ рӯй медиҳад, аммо баъзе баррасиву таҳлилҳоро мубодила кардан мумкин аст. Мавриди зикр аст, ки қоидаҳои нав дар соли 2021 шиор ва реҷаи мо хоҳанд монд. Мулоқотҳо, мусоҳибаҳо, мубоҳисаҳо ва мубоҳисаҳо тавассути замимаҳои видеотамоси онлайнӣ ба таври маъмулӣ баргузор мешаванд. Вебинарҳо, семинарҳо ва конфронсҳо рақамӣ гузаронида мешаванд. Гарчанде ки ин ҳамкории моро бо ҳамкорон маҳдуд месозад, аммо хароҷоти ташкилиро низ коҳиш медиҳад. Гузашта аз ин, чунин чорабиниҳои онлайнӣ метавонанд аз ҷониби шунавандагони ҷаҳонӣ шоҳид бошанд ва дар васоити рақамӣ ва иҷтимоӣ таваҷҷуҳ пайдо кунанд. Муҳаққиқони соҳа ба ин назаранд, ки чунин чорабиниҳои маҷозӣ идома хоҳанд ёфт, зеро мавҷи дуюми COVID-19 дар тамоми ҷаҳон қувват мегирад.
Ҳангоми суҳбат дар бораи қоидаҳои нав, мо бояд ба низомномаи пешниҳодшудаи "Reset Great" нигоҳ кунем, ки онро Форуми Ҷаҳонии Иқтисодӣ (world economic forum) бо ташаббуси шоҳзода Чарлз ва Клаус Шваб директори WEF пешниҳод шудааст, дар он азнавсозии иқтисодиёти ҷаҳон тавсия дода шудааст.
Тибқи низомномаи “Reset Great”, чунин сиёсатҳое амалӣ карда мешаванд, ки низоми капитализмро тавассути сармоягузориҳое, ки ба лоиҳаҳои экологӣ равона шудаанд, тақвият диҳанд.
Вале бояд қайд кард, ки дар куҷо ва чи тавр лоиҳаи “Reset Great” ҷаҳонро аз ҷиҳати пешрафти иҷтимоӣ, иқтисодӣ, экологӣ ва сиёсӣ фаро хоҳад гирифт, ҳанӯз нишондодҳое мушоҳида намешавад. Вале таҳлилгарон чунин тавсия медиҳанд, ки лоиҳаи мазкур муассир хоҳад буд, агар қудратҳои ҷаҳонӣ пандемияро ба манфиати худ истифода набаранд.
Аммо дар бахши рушду пешрафтҳои сиёсӣ ва дипломатӣ, соли 2021 метавонад шоҳиди хуб шудани муносибатҳои нав ва ислоҳи робитаҳои кӯҳна гардад. Дар ин росто Чин ва Кореяи Ҷанубӣ ба наздикӣ шарикии ҳамаҷонибаи иқтисодии минтақавиро зери лоиҳаи “Regional Comprehensive Economic Partnership” (ҳамкориҳои шарикии иқтисодии минтақавӣ) ба имзо расониданд, ки метавонанд робитаҳои онҳоро мустаҳкам кунанд.
Аммо, ин ҳама муносибатҳо метавонад тағйир ёбад, агар сиёсати президенти мунтахаби Ҷо Байден Кореяи Ҷанубиро ба Вашингтон наздиктар кунад ва аз Чин дур. Дар он ҷое, ки Чин ва ИМА дар давраи Доналд Трамп муносибатҳои пурталотум доштанд, онҳо кӯшиш мекарданд, ки заминаҳои нав барои ҳамзистӣ дар ҷаҳони тағйирёбанда фароҳам оваранд.
Мавриди зикр аст, ки ду кишваре, ки то имрӯз муносибатҳои дипломатӣ надоранд, Бутан ва Олмон мебошанд, ки ахиран ҳар ду, ки сохти муайяни иҷтимоӣ-сиёсӣ доранд, ҳадафи таҳкими робитаҳои тозаи рушдёфтаи худро замони сафири Бутан ҷаноби Вестоп Намгил ва сафири Олмон ҷаноби Вальтер Линднер дар сафорати Бутан дар Деҳлӣ мулоқот карда, мавриди баррасӣ қарор доданд, ки вақт нишон хоҳад дод, ба чи натиҷа хоҳанд ноил гардид.
Ҳамин тавр, Арабистони Саудӣ бо Зимбабве ба таври расмӣ робита барқарор карданд, ки тасмим доранд корпоратсияи тарафайнро тавсеа диҳанд. Аммо саволе ба миён меояд, ки Олмон ва Арабистони Саудӣ ба Бутан ва Зимбабве мутаносибан чӣ таваҷҷуҳ доранд? Оё онҳо мехоҳанд, ки аз сарватҳои табиӣ истифода кунанд ё ҳамчун сипар алайҳи рақибони минтақавӣ нақш бозанд. Аз ин рӯ, соли 2021 соле хоҳад буд, ки бояд одамон, ҷомеаҳо, қамвҳо ва миллатҳо талош кунанд, ки то ба низому реҷаи нав худро одат кунанд, ки пештар надида буданд.
Дар хулоса бояд қайд кард, ки дигаргуниҳои иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва сиёсӣ дар соли 2021 бо ҳукумати нави ИМА ва ихтироъу истифодаи ваксинаи COVID-19 вобастагии зич дошта, тағйирпазир хоҳанд буд.
Манбаъ
Таҳияи Мирсаид Раҳмонов
Шуъбаи Осиёи Ҷанубу Шарқии
Институти Осиё ва Аврупои АМИТ
