Содир Ҷапаров ваъда додааст, ки дар се сол мушкилоти иҷтимоию иқтисодии Қирғизистонро ҳал хоҳад кард. Президенти Русия Владимир Путин Содир Ҷапаровро бо пирӯзӣ дар интихоботи президентии Қирғизистон табрик гуфт. 79,26% интихобкунандагоне, ки ба участкаҳо омадаанд, ба тарафдории ӯ овоз доданд.
Дар овоздиҳӣ танҳо 30% ширкат варзиданд. Аксарият инчунин дар раъйпурсӣ овоз доданд, ки аз ҷумҳурии парлумонӣ ба ҷумҳурии президентӣ гузарад. Содир Ҷапаров метавонад қудрати номаҳдудро дар сурати тасдиқи қонунияти худ дар интихоботи нави президентӣ, ки шояд тирамоҳи соли 2021 баргузор шавад, ба даст орад. Рӯзи душанбе дар майдони Ала-Тоо консерт ба ифтихори пирӯзии Содир Ҷапаров баргузор шуд. Тақрибан 800 ҷонибдори президенти нав варақаҳои даъватӣ гирифтанд. Худи ғолиб дар ин чорабинӣ ширкат варзид.
Вай ба қирғизҳо барои боварӣ кардан ба кишвар изҳори миннатдорӣ кард: "Мо мушкилоти зиёдеро аз сар гузаронидем. Иқтисоди кишвар, инчунин саноат, фарҳанг, кишоварзӣ, прокуратура ва системаи судӣ дар ҳоли таназзул аст.
Дар кишвар танҳо мансабдорони фасодзада бой шуданд ва мардуми оддӣ азият мекашиданд. Дар ин ҳолат ман Қирғизистонро ба дасти худ мегирам. Ман масъулиятеро, ки мардум ба зиммаи ман гузоштааст, медонам. Мо барои рушди иқтисод якчанд идея дорем, барои ин иродаи сиёсӣ кофӣ аст. Ман мехоҳам шуморо итминон диҳам, ки одилона ҳукмронӣ хоҳам кард."
Як шаб пеш, дар қароргоҳи худ, ӯ дар бораи нақшаҳои оянда муфассалтар сухан гуфт: дар бораи низоми додгоҳӣ, мубориза бо фасод, дар бораи наҷоти кишвар аз буҳрони иқтисодӣ.
Аз ҷумла, вай бовар дорад, ки Қирғизистон имкон дорад, ки камбизоатиро дар давоми ду-се сол бартараф кунад. Ба гуфтаи ӯ, 90% аҳолӣ дар зери хатти фақр ба сар мебаранд. Гурӯҳи ӯ барои таъмини аҳолӣ бо кор барномаҳо ва лоиҳаҳои нав омода кард. Дар давоми се-чор сол ӯ ният дорад, ки кишварро аз буҳрони иқтисодӣ раҳо кунад. "Ман барои сафед кардани эътимоди шумо кӯшиш мекунам", - гуфт Ҷапаров дар як нишасти хабарӣ ва аз мардум пуштибонӣ хост. Ҷапаров эътибори эътимод дорад, ҳарчанд хурд бошад ҳам, аммо агар ваъдаи додаашро иҷро накунад, он гоҳ ҳама чизи мавҷудбуда ва вуҷуд надоштаро ба ёд меорад. Ин сарнавишти ҳар як сиёсатмадори қирғиз аст.
Ҳамзамон, коршиносон ҳушдор медиҳанд, ки кишвар то ҳол дар минтақаи нооромиҳо қарор дорад, ки пас аз сарнагунии президент Аскар Акаев дар соли 2005 ба он афтод. "15 соли охир бесарусомонии муттасил буд. Президент Алмазбек Отамбоев дар як лаҳза тавонист бинобар пайвастани Қирғизистон ба Иттиҳоди иқтисодии АвруОсиё ва нарм шудани режими муҳоҷирони меҳнатӣ дар Русия ин нооромиҳоро коҳиш диҳад. Аммо имрӯз вазъ аз он сабаб бадтар шудааст, ки ҷумҳурӣ бояд боз се ҷараёни интихоботиро паси сар кунад. Сарфи назар аз он, ки кишвар ба буҳрони амиқи иқтисодӣ гирифтор аст, ҷомеа тақсим шудааст" гуфт коршиноси масоили Осиёи Марказӣ ва Ховари Миёна Александр Князев ба НГ.
Сиёсатмадори қирғиз генерал Феликс Кулов дар сафҳаи худ дар Фейсбук нақшаи амалеро таҳия кардааст: пас аз қабули Конститутсияи нави Қирғизистон, интихоботи президентӣ дубора дар пеш аст. Ин ногузир аст, зеро президенти нав ҳам сарвари давлат ва ҳам роҳбари ҳокимияти иҷроия хоҳад шуд. Ҳоло ӯ салоҳияти дахолат ба кори ҳукуматро надорад. Бо қабули Конститутсияи нав, ваколатҳои президенти амалкунанда наметавонанд ба таври худкор васеъ карда шаванд. Ин маънои онро дорад, ки ӯ бояд дубора интихоб карда шавад."Парлумон, тавре ки Ҷапаров гуфт, нисфи вакилони якмандатӣ ва нисфи онҳое, ки бо рӯйхатҳои ҳизбӣ интихоб мешаванд, хоҳад буд. Овозаи овоздиҳӣ ба 90 нафар коҳиш додани Жогорку Кенеш хоҳад буд.
Ин чунин маъно дорад, ки тибқи рӯйхатҳои ҳизбӣ 45 вакил хоҳад буд ва аз ин рӯ, ҳадди аксар ду ҳизб, ба эҳтимоли зиёд ҷонибдори ҳукумат, ба ЖК дохил мешаванд. Ва дар байни 45 номзадҳои якмандатӣ аксаран олигархҳо хоҳанд буд. Ин маънои онро дорад, ки ноумедӣ дар ниҳодҳои қудратї боз ҳам шадидтар хоҳад шуд ", - таъкид кард Кулов.
Вай бовар дорад, ки дар охири моҳи май (ин санаро дар як нишасти матбуотӣ Ҷапаров эълон кард) интихоботи парлумонӣ ва сипас интихоботи президентӣ баргузор мешавад. "Аммо пеш аз он, мо бояд раъйпурсӣ оид ба қабули Конститутсияи навро баргузор кунем" гуфт сиёсатмадор. Александр Князев бар ин назар аст, ки пайдарпаии расмиёти нави қонунигардонии ҳокимият, ки Феликс Кулов муқаррар кардааст, аслан дуруст аст, аммо президенти муваққатӣ кӯшиш хоҳад кард, то қонунӣ аз мадди назар бигзарад ва раъйпурсӣ оид ба қабули Конститутсияи нав баргузор накунад.
"Дар қонунгузорӣ ҳукме мавҷуд аст, ки дар он ҳолатҳо ба Конститутсия тавассути раъйпурсӣ ворид карда мешаванд ва дар он ҳолатҳо ин тағйиротро парламент метавонад ворид кунад.
Аммо дар ин ҷо як мушкилоти иловагӣ ба миён меояд, зеро парлумони даъвати шашум, ки то ҳол фаъолияти худро нигоҳ медорад, қонунӣ эътироф карда намешавад, дар ин ҳолат тартиби расмиёт метавонад тағйир ёбад. Аввалан, интихоботи парлумонӣ, сипас тасвиби иловаҳо ба Конститутсия тавассути парлумон ва танҳо пас аз он баргузории интихоботи нави президентӣ имконпазир хоҳад буд ", - гуфт Князев. Ба андешаи ӯ, ин минбаъд тамоми равандҳои сиёсии Қирғизистонро ба иштибоҳ меандозад, ба истиснои иқтисод. "Ҳар чизе ки Ҷапаров мегӯяд, метавонад ба изҳороти сиёсӣ нисбат дода шавад. Платформаи ин ҳама популизми классикӣ дар рӯҳияи якобиниёни Инқилоби Фаронса мебошад. Иқтисодиёт чӣ гуна боло хоҳад рафт?
Бо сабаби тазриқи беруна: сармоягузорӣ, қарз? Дар ин ҳолат, саволҳои дарднок дар бораи қарздиҳии Чин ба миён меоянд. Қишри камбизоати аҳолӣ, ки Ҷапаровро дастгирӣ мекунанд, ба сармоягузориҳои хориҷӣ ва иштироки хориҷӣ дар иқтисодиёт аз нуқтаи назари миллатгароӣ хеле ҳассосанд. Вай бояд ин сармоягузориҳоро шарҳ диҳад, агар онҳоро аз Чин гирифта тавонад” гуфт коршинос.
«Ҳама пастиву баландиҳои кунунӣ шояд рух намедоданд, агар Президент Сооронбой Ҷээнбеков ба пешниҳодҳои одамони солимфикр, ки бозиҳои сиёсиро дар байни пандемия ташкил накунанд ва ваколатҳои парлумонро дароз карда, интихоботи парлумониро дар шароити муқаррарӣ гузаронад, гӯш мекард. Дар фарҷом, мо натиҷаи ғайримуқаррарӣ ба даст овардем. Аммо ба назар гирифтан бамаврид аст, ки дар Қирғизистон нерӯҳои бар зидди ҷараёни асосӣ раванда буданд. Шояд ин хусусияти маҳаллӣ, як навъ идомаи демократияи бодиянишин бошад. “Аммо ин меъёр аст” - гуфт коршинос Кубат Раҳимов ба НГ. Ба гуфтаи коршинос, Қирғизистон дар ҷустуҷӯи як шакли нави рушд аст, ки ҷузъи этносиёсӣ бо шакли демократияро ба назар мегирад. Ин равандро метавонад ба дарозо кашад ва бисёрии механизмҳо дар қаламрави Қирғизистон ба татбиқи лоиҳаҳои бузурги сармоягузорӣ халал мерасонанд.
Сарчашма:
Тарҷумаи Давлиёрова Сафаргул,
ходими пешбари илмии
Шуъбаи Осиёи Марказии ИОМДОА АМИТ
