Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20 марти соли 2025, №1009 “Дар бораи бахшиши ҷазои шахсоне, ки ба маҳрум сохтан аз озодӣ маҳкум карда шудаанд” дар рӯзҳои пуршукӯҳи ҷашни Наврӯз ба имзо расид ва як рӯйдоди таърихӣ барои Тоҷикистон ва тоҷикистониён гардид. Ин фармон, ки озодшавии 897 нафар маҳкумшударо дар бар мегирад, на танҳо як амали ҳуқуқӣ, балки нишонаи олии инсондӯстӣ, адолат, меҳрубонӣ ва дилсӯзии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад. Ин иқдоми шоиста дар дили ҳар як тоҷик эҳсоси шодӣ бедор кард ва собит намуд, ки дар симои Пешвои миллат мо як роҳбари хирадманд ва инсони бузургро мебинем, ки қалбаш пур аз муҳаббат ба мардуми тоҷик худ.

Ин амал ба рамзи инсондӯстӣ ва ғамхорӣ табдил ёфт, ки дар таърихи кишвар бо рангҳои дурахшон нақш баст. Ин як паёми пур аз умед ва имон ба инсон аст, ки аз қалби Пешвои миллат ба ҷомеа расид. Ин иқдом аз чаҳорчӯбаҳои оддии қонунӣ фаротар рафта, ба як ҳодисаи зиндаи пурмаъно табдил ёфтааст. Дар асрҳои гуногун ин амалро ҳамчун суннати Наврӯзӣ, кори бузургон, нишонаи адолат ва иқдоми инсонпарварона тавсиф мекунанд, аммо дар маҷмӯъ онҳо як паём доранд: Эмомалӣ Раҳмон роҳбари нодир аст, ки дилҳоро гарм кард, ба мардум умеди нав бахшид ва номашро бо шукӯҳ дар таърих сабт намуд.

Баррасии бахшиш ва озодкунии маҳкумон як мавзӯи муҳим аст, зеро он имкон медиҳад бузургии амалҳои Пешвои миллатро эҳсос кунем ва аз онҳо ифтихор намоем. Дар Тоҷикистон роҳи ҳуқуқии давлат, ки зери роҳбарии хирадмандонаи Пешвои миллат шакл гирифтааст, ба ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ҳамчун арзишҳои воло такя мекунад. Фармони №1009 аз доираи қонунҳо берун рафта, ба як амали пур аз гармӣ ва ғамхорӣ табдил ёфт. Ин фармон як нишонаи дилсӯзӣ ва эҳтиром ба мардум аст, ки дар ҳар хона шодӣ ва умедро бедор кард.

Ин фармон дар асоси моддаи 69 Конститутсия қабул шуд, ки ба Президенти кишвар ҳаққи бахшидани ҷазоро медиҳад. Ин заминаи ҳуқуқӣ нишонаи он аст, ки дар давлатдории муосир қонун ва ғамхорӣ якҷо меоянд. Ин иқдом аз доираи оддии қонунҳо берун рафта, ба намунаи олии меҳрубонӣ ва адолат табдил ёфтааст. Ин амал нишон дод, ки як роҳбар метавонад бо як фармон ба садҳо нафар умед бахшад ва ба мардум нишон дод, ки меҳрубонӣ ва адолат ҳамоҳанганд.

Фармон дар рӯзҳои Наврӯз қабул шуд, ки рамзи бузурги фарҳангӣ ва таърихист. Наврӯз аз қадим рамзи эҳё ва оғози нав будааст ва ин амали Пешвои миллат ба он маънои амиқ бахшид. Бахшиш як арзиши фарҳангист, ки Пешвои миллат онро ба амали зинда табдил дод. Ин як суннати Наврӯзии покшавист, ки аз таърихи қадимаи мо сарчашма мегирад ва нишон медиҳад, ки бахшидан кори бузургон аст. Ин амал ба оилаҳо шодӣ, ба маҳкумон имкони ислоҳ ва ба ҷомеа коҳиши ҷинояткорӣ овард. Ин иқдом ҳамгироии иҷтимоиро тақвият дод ва эътимод ба давлатро боло бурд.

Ин падидаи нодир дар таърихи ҷаҳон кам мисол дорад. Бахшидани 897 нафар дар рӯзҳои Наврӯз нишон медиҳад, ки Пешвои мо на танҳо роҳбари сиёсӣ, балки инсони бузург бо қалби пурмеҳр аст. Доштани чунин Пешво неъмати бебаҳост ва ин иқдом як саҳифаи дурахшон дар таърихи миллат аст. Аз Пешвои миллат бо тамоми қалб сипосгузорам, ки ба 897 нафар озодӣ бахшид, ба оилаҳояшон шодӣ овард ва ба мардум паёми сулҳу ваҳдат расонд. Ин амал як ҳодисаи фаромӯшнашаванда аст, ки дар қалби ҳар тоҷик ҷой гирифт ва ба ҷаҳон собит кард, ки Тоҷикистон кишвари сулҳ, адолат ва инсондӯстист.

Сангинзода Дониёр Шомаҳмад -муовини директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ оид ба илм ва таълим, доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор