Қочоқи инсон (Human trafficking) фурӯш ва интиқоли ғайриқонунии одамон бо мақсади истисмор, яъне меҳнати инсонҳо, ҷинсӣ ва узви инсон.
Бояд қайд кард, ки мақомоти Канада барои мубориза ба коррупсия як қатор чораҳои зарури андешидаанд, аз ҷумла қабули санадҳои махсус, таъсиси ниҳодҳои татбиқи қонун ва роҳандозии маъракаҳои баланд бардоштани огоҳии мардум ва ғ. Лозим ба ёдоварист, ки яке аз санадҳои муҳимтарини ҳуқуқии зидди коррупсионӣ ин Қонуни мубориза бо порадиҳӣ ба мансабдорони хориҷӣ дар муомилаҳои байналмилалии тиҷоратӣ (Corruption of Foreign Public Officials Act-CFPOA) мебошад, ки соли 1999 қабул гардид, ба иҷрои Конвенсияи Созмони ҳамкории иқтисодӣ ва рушд (OECD) оид ба мубориза бо порадиҳӣ ба мансабдорони давлатӣ дар марҳилаҳои байналмилалӣ равона шудааст. Ин аз он шаҳодат медиҳад, ки Канада нафақат дар дохили кишвар ба муқобили коррупсия мубориза мебарад, балки барои муқовимати ҷаҳонӣ низ саҳм мегузорад.
Дар баробари ин, Қонуни дастрасӣ ба иттилоот (Access to Information Act) ва Қонуни ахлоқи хизматчиёнӣ давлатӣ (Public Servants Disclosure Protection Act) имконият медиҳанд, ки ҳар як шаҳрванд ё расонаҳо метавонанд фаъолияти мақомоти давлатиро таҳти назорат қарор диҳанд.
Ба ғайр аз ин нақши ниҳодҳои мустақим, аз қабили мақомоти зиддикоррупсионӣ, додгоҳҳо ва сохторҳои ҳифзи ҳуқуқ, дар тамини иҷрои қонунгузорӣ ва мубориза бо коррупсия нақши муҳим мебозанд
Яке аз сохтори мустақили назоратӣ ин Санҷиши олии молиявӣ (Auditor General of Canada) мебошад, ки хароҷоти давлатиро санҷида, ҳолатҳои истифодаи нодуруст ва ғайримақсадноки маблағҳои буҷетиро ифшо ва арзёбӣ мекунад.
Полиси махсуси шоҳии Канада (Royal Canadian Mounted Police – RCMP) як ниҳоди махсус тафтиши ҷиноятҳои вобаста ба коррупсияро ба уҳда дорад, бахусус дар ҳолате, ки қонунҳои марбут ба мубориза бо порадиҳӣ дар чаҳорҷӯби Қонуни мубориза бо порадиҳӣ ба мансабдорони хориҷӣ дар муомилаҳои байналмилалии тиҷоратӣ вайрон мешаванд, равона шудааст.
Дар баробари ҳамаи ин як ниҳоди дигар ин Дафтари Комиссари мустақили манфиатҳои зиддият ва ахлоқи хизматӣ (Office of the Conflict of Interest and Ethics Commissioner) аз болои мансабдорони давлатӣ назорат мебарад, то миёни манфиатҳои шахсӣ ва вазифаҳои расмии худ омехта накунанд ва талаботи ахлоқи касбиро риоя намоянд.
Бар замми ин омилҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, рӯзноманигорон ва ташкилотҳои ғайридавлатӣ дар раванди мубориза бо коррупсия нақши асоси бозида, фаъолона ширкат меварзанд. Барои расонаҳои озод ва мустақим шароити зарурӣ фароҳам оварда, то ҳолатҳои эҳтимолии коррупсия сари вақт ошкор ва ба ҷомеа расонида шаванд, ки ин ба баланд шудани сатҳи шаффофият ва ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони масъул мусоидат менамояд.
Бар замми ин ҷораҳои андешидашуда, дар асри XXI ки асри технология ба шумор меравад Канада дар роҳи пешгирии коррупсия ба истифодаи васеъ аз технологияҳои рақамӣ такя мекунад. Системаҳои идоракунии электронии ҳуҷҷатҳо, баргузории тендерҳои кушода, реестрҳои онлайнӣ ва платформаҳои махсуси гузоришдиҳӣ ҳама ба он равона шудаанд, ки раванди қабули қарорҳо, хароҷоти давлатӣ ва тақсими захираҳои молиявӣ шаффоф, ҳисобдиҳанда ва назоратшаванда бошанд. Ин ҷораҳо на танҳо имконият медиҳанд, ки хатари коррупсия коҳиш ёбад, балки боварии шаҳрвандонро ба муассисаҳои давлатӣ тақвият мебахшанд
Аз таҷрибаи Канада собит мегардад, ки барои мубориза бурдан ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон татбиқи чунин чораҳо муҳим ва зарурӣ мебошад:
Иродаи сиёсӣ ва мустақилияти ниҳодҳои зиддикоррупсионӣ таъмин намудани фаъолияти озоду мустақили сохторҳои назоратӣ ва тафтишотӣ, ки аз ҳар гуна дахолати сиёсӣ ва беруна ҳифз карда шаванд;
Қонунгузории мукаммал ва ҷазои ногузир, таҳкими пойгоҳи ҳуқуқӣ ва амали баробар ва бефосилаи қонун нисбат ба ҳама шаҳрвандон, новобаста аз мансаб ва нуфузи онҳо;
Шафофият ва рақамикунони дар раванди қабули қарорҳо ва хароҷоти давлатӣ, истифодаи технологияҳои рақамӣ бо мақсади коҳиш додани таъсири субъективӣ, тақвияти назорати ҷамъиятӣ ва пешгирии сӯистифодаи молиявӣ;
Боло бурдани нақши ҷомеаи шаҳрвандӣ, рӯзноманигорон ва ташкилотҳои ғайридавлатӣ дар раванди мубориза бо коррупсия. Фароҳам овардани шароит барои расонаҳои озод ва мустақим то ҳолатҳои эҳтимолии коррупсия сари вақт ошкор ва ба ҷомеа расонида шаванд, ки ин ба баланд шудани сатҳи шаффофият ва ба ҷавобгарӣ кашидани шахсони масъул мусоидат намояд;
