Тақриз ба монографияи дастаҷамъонаи   муҳаққиқони Институт таҳти унвони "Осиёшиносӣ.Мавқеи геоиқтисодӣ ва рушди кишварҳои Осиёи Ҷанубу Шарқӣ.

Ҷилди I."

       Мавриди зикр аст, ки Тоҷикистон  дар минтақаи Осиёи Марказӣ ҷойгир буда, санаи 9-уми сентябри соли 1991   Истиқлоли давлатӣ ба даст овард. Ҳамин тариқ, ин кишвар бо гузашти 34 соли даврони Истиқлол аз зинаҳои поёнии давлатдории миллӣ ба зинаҳои баланд расида, бо эҷоди мактаби  сулҳу  созандагӣ ва  Ваҳдати миллӣ сиёсат,саноат ва иқтисоду тиҷоратро таҳкиму тавсеа бахшида, робитаашро бо тамоми кишварҳои ҷаҳон роҳандозӣ кард. Дар ҳоли ҳозир Тоҷикистон миёни кишварҳои ҷаҳон бо ташаббусҳои созанда ҷойгоҳи худро дошта, дорои  адабиёту забон ва фарҳанги қадиму бостониест, ки  омӯзишу шиносоии  он хело муҳим арзёбӣ мегардад.

      Тавсифу таърифи Тоҷикистон  дар осори бузургон аз ҷумла, устод Садриддин Айнӣ, Бобоҷон Ғафуров, Мирзо Турсунзода, Мирсаид Миршакар ва дигарон  хело хуб васф шудааст. Тоҷикситони имрӯза  бо минтақаҳои Осиёи Марказӣ, Осиёи Ҷанубӣ ва Осиёи Шарқӣ дорои пайванди ҷуғрофӣ дошта, дар чаҳорчубаи созмону ташкилотҳои минтақавиву байналималӣ ҳамкории дипломатӣ дорад.

      Минтақаи Осиёи Марказӣ дар қисми марказии Осиё ҷойгир шуда, бо кишварҳои Қазоқистон, Узбекистон, Туркманистон, Қирғизистон ва Тоҷикистон тақсимбандӣ мешавад.

       Дар ин зимн,  бо Қарори Шӯрои олимони Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ аз 29.11.2024, таҳти №11 китоби "Осиёшиносӣ.Мавқеи геоиқтисодӣ ва рушди кишварҳои Осиёи Ҷанубу Шарқӣ.Ҷилди I." ба чоп тавсия гардида, соли  2025  зери назару  таҳрири умумии профессор Ҳайдарзода Р.Ҷ. нашр гардид. Китоби мазкур дар шакли монографияи дастаҷамъӣ дар Нашриёти “Дониш”-и АМИТ, дар ҳаҷми 261 с. дар соли 2025  бо ҳайати муаллифон  Ҳайдарзода Р., Раҷабов Ҳ., Турсунов Т., Нематова П., Ҳабибов А., Ашӯров А., Раҳмонов М., Баротов Л., Файзуллаева Н.,  Баҳрулло С, Назриев Ҷ., Талбаков С.  рӯи  чоп  омад.

       Дар ин китоб масъалаҳои геоиқтисодӣ ва рушди кишварҳои Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ дар замони муосир бо дар назардошти манфиатҳои миллӣ ва  ҳадафҳои стратегӣ ва геополитикии давлатҳои калидии минтақа, қудратҳои таъсирбахши минтақавӣ, ҳамкорӣ дар доираи созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ  мавриди таҳлил қарор гирифта,  омилҳои гуногун, аз ҷумла сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии кишварҳо дар замони муосир ва таъсири он ба манфиатҳои миллӣ, вазъи геосиёсӣ, геоиқтисодӣ-иҷтимоӣ ва геофарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистон бештар  мавриди таваҷҷӯҳ қарор дода шудааст.

       Китоби мазкур дар асоси омӯзиши сарчашмаҳои муҳими илмӣ, ҳуҷҷатҳои расмӣ, маводҳои мӯътамад бо ҳамоҳангсозии шуъбаи Осиёи Ҷанубу Шарқии  Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ таҳия шуда, барои доираи васеъи хонандагон пешбинӣ гардидаст.

       Китоби мазкур иборат аз феҳристи ихтисорҳо, муқаддима, 4 боб ва хулосаву руйхати адабиёт буда,  дар муаррифии Тоҷикистони муосир  ва равобити байналмилалии он  бо зикри аҳамияти геополитикии минтақа ва дурнамои кишвар дар ҳаллу кашфи масоили  мубрами сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва адабу фарҳангии мардуми тоҷик саҳми арзанда дорад.

        Дар ин китоб  масоили  гуногунҷанбаи Тоҷикистон бо  минтақаи Осиёи Ҷанубу Шарқӣ ва дурнамои ҳамкориҳои муносибатҳои байналмилалӣ мавриди таваҷҷӯҳ қарор гирифта, роҳҳои ҳал ва тавсияву пешниҳодҳо ироа гардидааст.

       Бояд қайд кард, ки китоб аз ҷониби донишмандону муҳаққиқони соҳавӣ бо донистани забонҳои кореягӣ, ҳиндӣ ва урду, фаронсавӣ, арабӣ ва ғайра бо назардошти таҳқиқоти хос ба минтақашиносӣ  барои доираи васеи хонандагон, сиёсатшиносон, кишваршиносону мутахассисони равобити  давлатҳои ҷаҳон ва дипломатия  пешниҳод мешавад. Муаллифони китоб дар асоси корҳои  таҳқиқотии худ  аз руи ихтисос мавзуъро хело хуб баррасӣ  ва андешаронӣ кардаанд, ки хонанда метавонад аз масоили сиёсиву дипломатӣ ва нақши Тоҷикистони муосир дар минтақа  ва ҷаҳон огаҳии илмӣ пайдо хоҳад кард.

       Китоб аз зери таҳриру назари д.и.ф., Раҷабов Ҳабибулло  ва тақризи н.и.т. Раҳмонзода А., н.и.с. Муродов С.  гузашта, ходими калони Институт Давлатов Зубайдулло   муҳаррири масъул  ва мудири Шуъбаи Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқии ИОМДОА АМИТ Нематова Парвина омодакунандаи китоб мебошанд.

       Дар муқаддимаи китоб маълумотномаи фаровону муфид ва нуқоти муҳим оид ба низоми муносибатҳои байналмилалии Тоҷикистон ва дурнамои он ишорат шуда,  мавзуъҳо хело дақиқ таҳқиқу баррасӣ гардида, бо далелу аснодҳо аз дипломатияи гуногунҷанбаи кишварҳо  санаду  далелҳо оварда, натиҷагирӣ  шудааст.

       Муаллифони китоб Истиқлолу Ваҳдатро  дар таърихи Тоҷикистони навин давраи худшиносии миллӣ дониста, муносибату ташаббусҳои баёналмиллалии кишварро  дар арсаи ҷаҳонӣ муҳим арзёбӣ мекунанд. Ин  ҳама  пешрафтҳо дар партави сиёсати хирадмандони Президенти кишвар  муҳтарам  Эмомалӣ Раҳмон ва мардуми меҳнаткашу меҳмоннавоз мебошад, ки роҳҳу восита ва заминаҳоро  дар эҷоди озодӣ, ободӣ ва оромии Тоҷикистон поя гузоштанд, ки муҳаққиқони китоб ҳамаи ҷанбаҳои рушду нумуи онро воқеъбинона тасвир намудаанд.

       Бояд зикр кард, ки дурнамои минтақаи Осиё бо манобеи фаровонаш муҳим  арзёбӣ  гардида, таваҷҷӯҳу талоши тағйироти ҷаҳонӣ ба ин самт бештар равона шудааст. Донишмандони соҳа бар ин назаранд, ки Осиё дар даҳсолаҳои наздик бо иҷрои нақши афзояндаи минтақа дар геополитика, сатҳи рушди технологияҳои рақамӣ, дурнамои демографӣ, дастрасӣ ба захираҳои энергетикӣ ва сармояи бозории корхонаҳо нақши пешбар хоҳанд гузошт. Ба андешаи таҳлилгарон, мавқеи кишварҳои пешрафтаи Осиё дар бисёре аз ин далелҳо ба онҳо имкон медиҳад, ки ба низоми ҷаҳон таъсиргузор бошанд.

       Мавриди  зикр аст, ки бештари мамлакатҳои Осиё аз нигоҳи иқтисодӣ бо ҳам алоқаманданд буда, тақрибан 60 фоизи ҳаҷми савдоро тиҷорати дохилиминтақавӣ миёни онҳо ташкил медиҳад.

       Дар байни мамлакатҳои Осиё ба хусус Шарқу Ҷануби он тафовутҳои зиёди иқтисодӣ ва сиёсӣ мавҷуд буда, зимнан ММД ба ҳар сари аҳолӣ дар Сингапур  аз Непал 60 баробар зиёдтар мебошад. Бо вуҷуди ин, коршиносон ба ин боваранд, ки кишварҳои Осиёро бо манфиатҳои ҷонибҳо  муштарак баррасӣ бояд кард.

       Тибқи маъуломоти муҳаллифони китоби мазкур минтақаи Осиёи Ҷанубу Шарқӣ (ОҶШ) дар ҳудуди нимҷазираи Ҳиндухитой ва ҷазираҳои сершумори архипелаги Малай ҷойгир шуда, бо Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ, Австралия ва Уқёнусия ҳамсарҳаданд. Ба ин минтақа 11 кишварҳои аз ҳама ҷиҳат фарқкунанда дохил мешаванд, ки аз рӯи сохт ба шоҳигарии мутлақ (Бруней), шоҳигарии конститутсионӣ (Таиланд, Камбоҷа, Малайзия) ва ҷумҳуриҳои (Индонезия, Сингапур, Филиппин, Лаос, Ветнам, Мянма, Тимори Шарқӣ) мансубанд. Аҳолии минтақа зиёда аз 660 млн нафар ё 8 % аҳолии кураи заминро ташкил медиҳад. Ҷойгиршавӣ дар байни ду тамаддуни қадим ва сераҳолитарин кишварҳои муосир – Чин ва Ҳиндустон ба ташаккули низоми сиёсӣ, иқтисодӣ, рушди маданият, аҳолӣ ва дин таъсири худро расонидааст. Кишварҳои минтақа дар форуму созмонҳои гуногун узвияти фаъол дошта, Индонезия, Малайзия, Филиппин, Сингапур ва Таиланд таъсис ёфтааст. Бруней-Доруссалом, Ветнам, Лаос, Мьянма ва Камбоҷа муассис ва узви фаъоли Ассотсиатсияи давлатҳои Осиёи Ҷанубу Шарқӣ (АСЕАН) мебошанд.

       Муносибатҳои дипломатии Ҷумҳурии Тоҷикистон  бо Ҷумҳурии Корея 27 апрели соли 1992 барқарор гардидааст. Аз оғози робитаҳои дипломатӣ  ҳамкориҳои дуҷониба дар соҳаҳои сиёсӣ, иқтисодӣ-тиҷоратӣ, иҷтимоӣ, энергетикӣ, илмӣ – техникӣ ва маънавӣ – фарҳангӣ ҷараён дорад.

       Тибқи таснифоти СММ, аз нигоҳи сиёсӣ ва ҷуғрофӣ, Осиёи Ҷанубӣ давлатҳои Афғонистон, Бангладеш, Бутан, Ҳиндустон, Непал, Малдив, Покистон, Шри-Ланка  дар бар мегирад. Осиёи Ҷанубӣ масоҳати 4,5 миллион километри мураббаъро фаро мегирад, ки 10% тамоми Осиё ва 3% замини ҷаҳон мебошад. Дар ин ҷо беш  аз 2 миллиард нафар аҳолӣ сукунат мекунад, ки 25%  аҳолии ҷаҳонро ташкил медиҳад.

        Пас аз даврони истиқолият кишварҳои  Осиёи Ҷанубӣ , аз ҷумла,  Ҳиндустону Покистон ба таври қобили мулоҳиза рушд карданд. Бояд қайд кард, ки Покистон бо шароиту имконоте, ки дорад роҳҳои кутоҳтарин ва осонтаринро барои густариши тиҷорат ва иқтисод ба ҳамаи кишварҳои Осиёи Миёна, аз ҷумла, Тоҷикистон фароҳам сохта, дар ин самт то ҳол талошҳояшро идома дода истодааст. Барои ин иқдоми нек бояд ҳар ду кишвар аз стратегияҳои ҳамкории минтақавӣ кор мегиранд то якҷоя битавонанд, монеаҳоро паси сар намуда, дигар кишварҳои марбутаро низ барои ҳамкории минтақавӣ даъват намоянд. Ҳамин тавр, чунин шароиту имконоти фаровон Тоҷикистон ва Покистонро бо ҳам наздиктар сохта, бунёд ва амалисозии лоиҳаҳои муҳим, аз ҷумла CASA-1000, ки ташаббусгар ва ҳамоҳангсози асосии ин кишварҳои минтақа мебошанд, дар пайванди ногусантанӣ қарор медиҳад .

       Кишвари Ҳиндустон аз ҳисоби либерализатсияи иқтисодӣ аз солҳои 1980 ба ин сӯ пеш рафта, камбизоатӣ ҳоло дар минтақа аз 15% камтар аст. Ҳамин тариқ, минтақаи Осиёи Ҷанубӣ аз соли 2014 инҷониб минтақаи босуръат рушдёбандаи ҷаҳон  маҳсуб меёбад. Ин кишварҳо дар аввали солҳои 1980-ум ба ҷорӣ кардани ислоҳоти фарогир дар бахши молия дар иқтисодиёти худ шурӯъ карданд, ки роҳу равишҳо ва пешрафти он дар ҳар мамлакат фарқ мекард. Ислоҳоте, ки то ин замон андешида шуд, ба иқтисодиёти Осиёи Ҷанубӣ барои ба таври назаррас афзоиш додани пасандозҳои дохилӣ, ҷалби сармояи хориҷӣ ва баланд бардоштани суръати рушди иқтисодӣ мусоидат намуданд. Ҳамин тариқ, Ҳиндустон дар солҳои 1990 бомуваффақият ба бузургтарин иқтисоди Осиёи Ҷанубӣ табдил ёфт, ки бо ислоҳоти молиявӣ инчунин ба ҳамгироии бештари иқтисоди минтақа мусоидат кард. Бояд зикр намуд, ки бо ташаббуси Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Шуъбаи махсусро барои таҳкими бештар ва табодули илмию адабиву фарҳангӣ кишварҳои Осиёи Ҷанубӣ таъсис додааст, ки пайваста семинару конференсияҳои илмӣ барогузор намуда, бо ҷалби муҳаққиқон соҳа масоили гуногунро мавриди баррасӣ қарор медиҳад. 

       Дар ин зимн,  бояд қайд намуд, ки рушди таҳқиқоти илмӣ дар Ҷопон тавассути маблағгузории илм аз ҷониби вазоратҳо ва таъсиси озмоишгоҳҳои миллӣ, рушди маҷмуаҳои мутамаркази илмии ширкатҳои калон, ки фармоишҳои калони давлатӣ мегиранд, инчунин бо таъсиси институтҳои байналмилалӣ ва татбиқи барномаҳо ва лоиҳаҳои муштарак бо шарикони хориҷӣ сурат мегирад. Кишварҳои Осиёи Шарқӣ низ барои ворид шудан ба гурӯҳи иқтисоди саноатии пешрафта ислоҳоти муайянеро дар фарҳангу сиёсатгузории худ ворид карданд. Кишварҳои муваффақи Осиёи Шарқӣ барои дастрасӣ ба рушди иқтисодӣ роҳкори дигаргунаро истифода намуданд.Бояд қайд кард, ки яке аз тағйироти асосие, ки кишварҳои Осиёи Шарқӣ, ки ба модели рушди худ дар давраи бӯҳрони иқтисодӣ таъсир гузошт, принсипи диверсификатсияи иқтисодӣ мебошад. Тавассути он иқтисод, тавсеаи заминаи саноатӣ ва рушди соҳаҳои нав метавонад ба кишварҳо кӯмак  расонад, то, хатару хавфҳоро коҳиш дода, роҳу равишҳои иқтисодҳои устувортарро эҷод кунанд.

       Ҳамин тариқ, кишварҳои Осиёи Ҷанубу Шарқӣ дар доираи созмону форумҳои минтақавиву фароминтақавӣ бо шумули СММ, СҲШ ва ғайра дурнамои худро дар бораи расидан ба амнияту сулҳи пойдор бо унсуру моделҳои хос, аз ҷумла тарғибу ташвиқи фарҳангӣ, рушду пешрафти иқтисодӣ, фаъолсозии лоиҳаву барномаҳои муассири пазируфташудаи худ, ҳамкории муштарак, пайвастшавӣ ва раҳоӣ аз таҳдиду хатарҳо, кору фаъолияти муштарак барқарор намуда, минтақа ва ҷаҳонро ба самти созандагиву сулҳофаринӣ ҳидоят фармуда, дипломатияи мардумиро тавсеаву тақвият мебахшанд.

       Ҳамин тавр, нақши давлатҳо дар коҳиш додани буҳрони иқтисодӣ дар кишварҳои Осиёи Ҷанубу Шарқӣ мавзӯи муҳими пажӯҳиш ба шумор рафта, дар таъмини суботи иқтисодӣ ва барқарории эътимод ба бозорҳои саҳҳомӣ нақши ҳалкунанда дошта, инчунин ба таҳкими қурби пули миллӣ мусоидат мекунад.

       Ҳамин тариқ, воқеаҳои даврони озодихоҳӣ ва кашмакашҳову муборизаҳои мардуми кишвар дар эҷоди Ваҳдати миллӣ ва худшиносӣ  бозгӯи шудаанд,ки муаллифон дар китоб онро бо  мисолҳои хуб пешниҳоди хонанда кардааст.

       Ҷолибии китоб дар онаст, ки муаллифони он, ба хусус, Ҳайдарзода Р., Раҷабов Ҳ., Турсунов Т., Нематова П., Ҳабибов А., Ашӯров А., Раҳмонов М., Баротов Л., Файзуллаева Н.,  Баҳрулло С, Назриев Ҷ., Талбаков С. ва дигарон низоми сиёсати байналмилалӣ ва ташаккулу таҳаввули Тоҷикистонро дар партави  сарчашмаҳои муътамади гуногун, сомонаҳои расмии СММ, ИДМ ва дигар ташкилоти байналмилаливу минтақавӣ ва ҳуҷҷатҳои расмии вазорату муассисаҳо раддабандӣ карда, дар ҳамин асос онро тартиб додаанд.

       Дар боби якуми китоб “Мавқеъ ва омилҳои рушди  иқтисодиёти минтақаи Осиёи Ҷанубӣ ва Шарқӣ” аз ҷониби коршиноси соҳа бо таҳаввули низоми муносибатҳои минтақа ва дурнамои он дар низоми равандҳои ҳамгироии минтақавӣ ва ҷаҳонӣ, моҳияту муҳимияту дипломатия ба тафсил  андешаронӣ шуда, далелҳо  оварда шудааст.

       Боби дуюми китоб “Омилҳои дохилии рушди иқтисодӣ дар ҷумҳурии мардумии Чин” ном гирифта дар атрофи шаклгирӣ ва рушди он дар даврони Истиқлолият  маълумотҳо оварда,  воқеаҳо ва таъсирпазирии онҳоро  тасвирнамоӣ кардааст. Муаллифон муҳимтарин руйдодҳоро  Ташаббуси  “як камарбанд-як роҳ” ҳамчун  вижагии иқтисодиёти Чин: истиқлолияти Тоҷикистон кафили имкониятҳои нави эҳёи “Роҳи абрешим”; моделҳои иқтисодии муваффақи Чин ва имконоти истифода ва татбиқи он дар шароити Тоҷикистон; ҳолат ва дурнамо, заминаҳои рушди иқтисодиёт дар Ҷумҳурии мардумии Чин; хусусиятҳои низоми миллии инноватсионии Ҷумҳурии Мардумии Чин; ҷойгоҳ ва нақши Тоҷикистон дар низоми созмонҳои байналмилалиро муҳим арзёбӣ карда, барои исботи он далелу санадҳо овардаанд. Бояд ишора кард, ки ташаббуси “Як камарбанд - як роҳ”   дорои як қатор бартариҳои стратегӣ дар сатҳи муносибатҳои байналмилалӣ мебошад, ки метавонанд ба ҳамбастагии кишварҳои 3 қитъаи асосӣ (Осиё, Аврупо, Африқо) мусоидат кунад ва амалишавии иқтидори иқтисодии онҳо кӯмак мерасонад.

       Боби сеюми китоб вазъи иқтисодии кишварҳои Осиёи Ҷанубӣ дар даҳсолаи охир; модели зерминтақавии иқтисодиёти саноатии муосир дар мисоли Ҷопон ва Кореяи Ҷанубӣ; шароити заминавии гузаштан ба стратегияи тараққиёти босуръати иқтисодиёти Кореяи Ҷанубӣ; омӯзиши рушди минтақаи озоди иқтисодии Сингапур; таҳлили универсиалии минтақаҳои озоди иқтисодии Ҷумҳурии Индонезия  бо далелу санадҳо  маълумотҳои илмӣ фароҳам шудааст.  

       Нақши Ҷумҳурии Тоҷикистон дар доираи манфиатҳои геополитикӣ ва геоиқтисодии Ҷумҳурии мардумии Чин, ҳамкориҳои дуҷонибаи Тоҷикистон ва Кореяи Ҷанубӣ, ва робитаҳои геоиқтисодӣ ва геофарҳангии минтақа (дар мисоли Тоҷикистон ва Покистон) аз ҷониби муҳаққиқони соҳа бо шумули Ашӯров А., Раҳмонов М.,Файзуллаева Н.,Нарзиев Ҷ., Соҳиби Б., ва Талбаков С., ба таври хос  мавриди омӯзиш қарор дода шудааст.

       Хулоса, муаллифони  китоб масоили мубрами минтақаи ОҶШ ва муносибатҳои дипломатии Тоҷикистони навинро моҳирона таҳқиқу баррасӣ карда, бо зикри хулосаҳо ва пешниҳодҳои муносиб ва саривақтӣ ба ҳалли масоил  таваҷҷӯҳ дода, онро натиҷагирӣ намудаанд.

       Китоби мазкур метавонад барои кормандони илмӣ, мутахассисони соҳа, аспирантону докторантҳо, магистрантҳо ва устодону омӯзгорони донишгоҳову марказҳои таҳқиқотии соҳавӣ ҳамчун дастури хуби таълимӣ дар шинохти низоми МБ, дипломатия ва сиёсатшиносӣ истифода гардад.

       Дар даврони Истиқлоли кишвар ин китоб туҳфаи  хубу арзишманд  барои минтақашиносону кишваршиносон, дӯстдорони илму адаб, дилбастагони масоили геополитикӣ ва низоми сиёсати хориҷӣ дар замони соҳибистиқлолии кишвар маҳсуб меёбад.

       Зеро муаллифон кӯшиш ба харҷ додаанд, ки оид ба ҳамаи масоили гуногуни мубрам маълумоти муфассал ҷамъ намуда, хонандаро бо робитаҳои дипломатии  кишварҳо шинос намояд, инчунин, вижагиҳову дастоварду норасоӣ ва тамоми хусусиятҳоро дар солҳои даврони истиқлоли кишвар нишон додаанд. Дар китоб муаллифон мавзўъҳоро дар доираи  давлатдории мактаби сулҳу созандагии Тоҷикистон мавриди омўзиш қарор додаанд.

       Нуктаи ҷолиби таваҷҷуҳ ин аст, ки вақте хонанда дар китоб ба робитаҳои дипломатии кишварҳо  мутаваҷҷеҳ мешавад,  маълумоти дурусту  дақиқро метавонад  пайдо намуда, дар асоси он аз  масоили гуногун  огоҳӣ  пайдо намояд. Ин равиш ба он далолат мекунад, ки хонандаи китоб бидуни ягон душворӣ аз минтақаи  Осиёи Ҷанубу Шарқӣ  маълуоти муфассал пайдо мекунад. Марому мақсади донишмандону муаҳаққиқони  соҳа низ аз он иборат мебошад, ки хонандаро бори дигар водор созад, ки ҳама робитаҳои ҳасанаи  кишварҳо бар асоси  сулҳу  сафову дӯстиву  ҳамсоягӣ рушду  тавсеа  ёфта, дар асоси он идома  пайдо мекунад.

       Яке аз хубиву аслияти ин монография аз он иборат аст, ки бо вуҷуди доштани баъзе масоили баҳсбарангез ва иштибоҳҳои техникӣ равишу сабки навиштани ҳар муаллифи он бисёр ҷолиби диққат буда, баррасиҳову таҳқиқот густурдаву мураттаб ва мавзӯоти китоб актуалӣ мебошад. Китоби мазкур самараи меҳнати чандинсолаи донишмандону муҳаққиқони Институт  мебошад, ки шоистаи таҳсину офарин аст.

       Мавриди зикр аст, ки Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупо муассисаи навтаъсиси илмӣ-таҳқиқотӣ буда, он бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 октябри соли 2016, таҳти №466 дар сохтори Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ташкил шудааст.

       Институти мазкур ягона муассисаи илмиест, ки ба омӯзиши сиёсат, иқтисодиёти ҷаҳон, афкори иҷтимоӣ, забон, адабиёт, таърих, муносибатҳои байналмилалӣ, ҷунбишҳои мазҳабӣ ва сиёсӣ, низоъҳои минтақавӣ ва масъалаҳои фарҳангӣ дар кишварҳои Осиё, Аврупо ва Амрико машғул мебошад. Ходимону олимони Институт  бо дарки дурусти масоили мубрам  пайваста бо мақолаҳо ва баромадҳо дар матбуоти даврӣ ва ВАО  вокунишҳо навишта, дар пешрафти илму фарҳанги кишвар саҳми арзанда мегузоранд.

РАҲМОНОВ Мирсаид,

ходими калони илмии шуъбаи Осиёи Ҷанубӣ

ва Шарқии  Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ