Мо бояд ба масъалаи суботу амнияти Ватани азизамон ва ҳифзи давлату давлатдорӣ диққати боз ҳам бештар дода, зиракии сиёсиро аз даст надиҳем, манфиатҳои миллии худро ҳифз намоем ва дар зери Парчами давлатӣ ҳамеша муттаҳиду сарҷамъ бошем. 

ЭМОМАЛӢ РАҲМОН

        Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон рамзи муқаддаси истиқлолияти давлатӣ, ваҳдати миллӣ ва шарафу номуси тоҷикон аст. Ҳамасола 24-уми ноябр дар тамоми гӯшаву канори кишвар бо шукӯҳу шаҳомати хоса Рӯзи Парчами давлатӣ таҷлил мегардад. Ин ҷашни муқаддас бо ибтикор ва ташаббуси беназири Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз соли 2009 инҷониб ҳамчун иди давлатӣ таҷлил мешавад.

        Парчами Тоҷикистон аз се рахи рангаи уфуқӣ – сурх, сафед ва сабз иборат аст, ки дар миёнаи рахи сафед тоҷи тиллоӣ бо ҳафт ситораи панҷгӯша ҷойгир шудааст:

- Ранги сурх – рамзи мубориза ва қурбонии халқ дар роҳи озодиву истиқлол, хотираи шаҳидон ва ғалаба бар душман аст. 

- Ранги сафед – рамзи покӣ, беғашӣ, ояндаи дурахшон ва барфи кӯҳҳои сарбаафлаки Тоҷикистон мебошад. 

- Ранги сабз – рамзи сарсабзиву шукуфоӣ, неъмати табиат, умед ба фардои нек ва рушди кишоварзӣ аст. 

- Тоҷи тиллоӣ – рамзи соҳибистиқлолӣ, давлатдории қадимаи тоҷикон ва идомаи анъанаҳои подшоҳии Сомониён мебошад. 

- Ҳафт ситора – рамзи ваҳдати ҳафт қавму қабилаи асосии тоҷик, инчунин рамзи хушбахтӣ ва комёбии миллат аст. Ҳафт адад дар фарҳанги тоҷик муқаддас шуморида мешавад (ҳафт осмон, ҳафт рӯзи ҳафта, ҳафт ганҷ ва ғайра).

        Дар рӯзҳои барои миллат сарнавиштсоз – 16 ноябр – 2 декабри  соли 1992 дар Қасри Арбоби шаҳри Хуҷанд Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид. Дар он рӯзҳои вазнини ҷанги шаҳрвандӣ, вақте ки Тоҷикистон дар остонаи парокандагӣ қарор дошт, яке аз масъалаҳои муҳимтарини рӯзнома қабули рамзҳои давлатии соҳибистиқлол – Нишон, Суруд ва Парчами давлатӣ буд.

        24 ноябри соли 1992 Парчами давлатӣ расман тасдиқ карда шуд. Ин лаҳзаи таърихие буд, ки халқи тоҷик пас аз ҳазор сол боз соҳиби парчами миллии худ гардид. Қабули парчам дар он рӯзҳои сахт рамзи умед, ваҳдат ва оғози давраи нави давлатдории мустақил буд.

        Баъди ба сари қудрат омадани Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рамзҳои давлатӣ ба маънои воқеии худ барқарор гардиданд. Ба ташаббуси бевоситаи ӯ 24-уми ноябр расман Рӯзи Парчами давлатӣ эълон гардид.

        30 августи соли 2011 дар Душанбе баландтарин парчами ҷаҳон – бо баландии 165 метр ва дарозии матоъ 60×30 метр барафрохта шуд, ки он замон ба Китоби Гиннес номи Тоҷикистонро сабт намуд. Дар маросими гузоштани санги асос Пешвои миллат аз Куруши Кабир ва Коваи оҳангар ёд карда, таъкид намуданд, ки: «Онҳо рамзи ҷавонмардиву тавоноь ва ҷоннисориҳои ниёгони мо мебошанд».

        Дар таърихи муосири давлатдории тоҷикон, барафрохтани парчами давлатӣ дар баландии 165 метр дар шаҳри Душанбе на танҳо рамзи ифтихори миллӣ, балки нишонаи рақобати байналмилалӣ барои соҳиб шудан ба баландтарин сутунпояҳои парчам дар ҷаҳон мебошад. Ин рақобат аз солҳои 1980-ум оғоз ёфта, байни кишварҳои Осиёи Марказӣ, Халиҷи Форс ва Африқо шиддат гирифтааст. Ҳадафи аслӣ на фақат нишон додани қувваи инженерӣ, балки эҷоди рамзи озодӣ ва ваҳдати миллӣ аст. Дар соли 2025 тибқи маълумоти тозаи байналмилалӣ (аз ҷумла Китоби Гиннес ва гузоришҳои муҳандисии ҷаҳонӣ), баландтарин сутунпояи парчам дар Миср ҷойгир аст, ки Тоҷикистонро ба ҷои чаҳорум водор кардааст. Баландтарин сутунпояи парчам дар ҷаҳон – Cairo Flagpole дар шаҳри Навин Қоҳираи Миср мебошад, ки соли 2024 бунёд ёфтааст ва баландии он 201,952 метр (662 фут) аст. Ин сохтмон, ки бо харҷи зиёди давлатӣ ва бо истифода аз технологияҳои муосири муҳандисӣ (аз ҷумла пӯшиши махсуси зидди шамол) барпо шудааст, рамзи эҳёи миллати Миср пас аз "баҳори арабӣ" мебошад. Парчами Миср, ки дар болои ин сутунпоя парафшон аст, аз дур дида мешавад ва ҳар рӯз ҳазорҳо сайёҳу шаҳрвандонро ҷалб мекунад. Дар муқоиса бо Тоҷикистон, баландии он 37 метр баландтар аст, аммо парчами Душанбе бо матои калонтари (60×30 метр) ва вазнини (бیش аз 500 кг) фарқ мекунад, ки нишони устувории тоҷикон аст.

         Ҷои дувумро Jeddah Flagpole дар шаҳри Ҷиддаи Арабистони Саудӣ ишғол мекунад, ки соли 2014 бо баландии 170,61 метр (560 фут) бунёд шудааст. Ин сутунпоя, ки аз пӯлоди махсус сохта шуда ва парчами 50×30 метрӣ дар болои он болопӯш мешавад, дар миёнаи Майдони Шоҳ Абдулло ҷойгир аст. Аҳамияти он на фақат дар баландӣ, балки дар рамзи "озодии исломӣ" аст – он пас аз унвони "баландтарин дар ҷаҳон" гирифтани Тоҷикистон (соли 2011) бунёд ёфта, посухи саудӣҳо ба рақибони минтақавӣ буд. Дар соли 2025, ин сутунпоя ҳанӯз фаъол аст ва ҳар сол дар моҳи Рамазон бо равшанӣ равшан карда мешавад. Муқоиса бо Душанбе нишон медиҳад, ки парчами саудӣ 5,61 метр баландтар аст, аммо парчами тоҷикӣ бо ҳисоби шамолҳои кӯҳистонӣ (то 200 км/соат) устувортар сохта шудааст, ки ин бартарии муҳандисии тоҷиконро таъкид мекунад.

         Dushanbe Pole – сутунпояи парчами Тоҷикистон дар Майдони Парчами шаҳри Душанбе – бо баландии 165 метр (541 фут) соли 2011 бунёд ёфта, то соли 2014 рекорддор буд. Ба ташаббуси Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сохта шуда, он аз 560 тонна пӯлод иборат аст ва парчами калонтарин дар Осиёи Марказӣ (60 метр дарозӣ, 30 метр паҳнӣ, вазн 540 кг) дар болои он парафшон мешавад. Ин рамз на танҳо баландӣ, балки аҳамияти таърихиро дорад: он ба ёди Куруши Кабир ва Коваи Оҳангар бунёд шуда, ҳар рӯз бо маросими расмӣ барафрохт мешавад. Дар соли 2025 бо вуҷуди шинохти ҷои чаҳорум, он ҳанӯз яке аз баландтаринҳо дар минтақа аст ва сайёҳонро аз ҳамаи гӯшаҳои ҷаҳон ба худ ҷалб менамояд. Дар муқоиса бо рақибони болоӣ, парчами Душанбе арзонтар (ҳудуди 8 миллион доллар) ва зудтар (дар муддати 6 моҳ) сохта шудааст, ки нишони самаранокии иқтисодии Тоҷикистон аст.

         Ҷои сеюмро Baku Flagpole дар Майдони Парчами шаҳри Бокуи Озарбойҷон ишғол мекунад, ки соли 2010 бо баландии 162 метр (531 фут) барпо шудааст. Ин сутунпоя, ки пас аз истиқлоли Озарбойҷон аз Иттиҳоди Шӯрӣ бунёд ёфта, рамзи "нефтии" ин кишвар аст, парчами 70×35 метрӣ дар болои он болопӯш мекунад. Он дар наздикии Баҳри Хазар ҷойгир аст ва бо шамолҳои тези минтақа мубориза мебарад. Дар соли 2025, ин сутунпоя ҳанӯз фаъол аст ва дар чорабиниҳои байналмилалӣ (мисли Саммити НАТО) истифода мешавад. Муқоиса бо Тоҷикистон нишон медиҳад, ки парчами Боку 3 метр кӯтоҳтар аст, аммо бо харҷи баландтар (15 миллион доллар) ва технологияҳои ғарбӣ сохта шудааст, ки рақобати минтақавиро таъкид мекунад.

Дигар сутунпояҳои баландтарин дар соли 2025 иборатанд аз: 

- Ashgabat Flagpole дар Туркманистон (133 метр, соли 2008, дар пойтахт, рамзи "неутралитет"); 

- Aqaba Flagpole дар Урдун (130 метр, соли 2004, дар наздикии Баҳри Сурх, дидашаванда аз се кишвар); 

- Panmunjom Flagpole дар Кореяи Шимолӣ (160 метр, соли 1980, дар марзи бо Ҷануб, рамзи "ҷангҳои сард"); 

- Astana Flagpole дар Қазоқистон (111 метр, соли 2012, дар Остона, ки дар ҷадвали аслӣ зикр шудааст). 

         Дар маҷмӯъ, рақобати парчамҳои баландтарин нишон медиҳад, ки Тоҷикистон бо 165 метр на танҳо дар байни 5-каи ҷаҳон қарор дорад, балки дар байни кишварҳои мусулмонӣ (пас аз Миср, Саудия ва Озарбойҷон) пешсаф аст. Ин сутунпояҳо на фақат символҳои техникӣ, балки ифодагари иродаи миллӣ мебошанд: масалан, парчами Душанбе бо ҳисоби кӯҳҳои Помир устувортар аст, дар ҳоле ки парчами Қоҳира ба шамолҳои сахти Сахро мутобиқ карда шудааст. Дар оянда, эҳтимолан, кишварҳои дигар (мисли ИМА ё Чин) ба ин рақобат ҳамроҳ мешаванд, аммо парчами тоҷикӣ ҳамчун рамзи сулҳу ваҳдат ҳамеша парафшон мемонад. Ин қиёс таъкид мекунад, ки баландӣ на танҳо сантиметрҳо, балки арзиши таърихию фарҳангии ҳар миллат аст.

          Дар мактабҳо, литсейҳо ва донишгоҳҳо ҳар рӯзи душанбе маросими барафрохтани Парчами давлатӣ бо иҷрои Суруди миллӣ баргузор мегардад. Ин маросимҳо барои тарбияи ҳисси ватандӯстӣ, эҳтиром ба рамзҳои давлатӣ ва ифтихор аз Ватан нақши муҳим доранд. Ҳазорон наврас бо дидани парчами парафшон дар дил ҳисси муҳаббат ба Тоҷикистонро парвариш мекунанд.

          Ҳамасола 24-уми ноябр дар тамоми шаҳру ноҳияҳои кишвар чорабиниҳои гуногун баргузор мегарданд: гаштугузорҳои идона ва паради ҳарбӣ дар майдонҳои марказӣ; барномаҳои консертӣ бо иштироки ҳунармандони маъруф; озмунҳои «Беҳтарин шеър дар васфи Парчам», «Беҳтарин расм», «Беҳтарин иншо»; аксияҳои «Парчами ман – ифтихори ман»; барафрохтани парчамҳои нав дар мактабу муассисаҳо; дарсҳои кушоди «Парчам – рамзи истиқлол»

          Парчами давлатии Тоҷикистон на танҳо матои ранга аст, балки рамзи муқаддаси озодӣ, ваҳдат ва арзишҳои миллист. Он моро водор мекунад, ки ҳамеша сари баланд дошта бошем, Ватанамонро дӯст дорем ва барои шукуфоии он кӯшиш намоем.

          Бигзор ҳамеша дар болотарин қуллаҳои Помиру Одина, дар дили ҳар як тоҷику тоҷикистонӣ ва дар тамоми гӯшаю канори ҷаҳон

Парчами давлатии мо парафшон бошад!

Парчамат бодо парафшон, Тоҷикистони азиз! 

Тоҷикистон – Ватани муқаддаси мо! 

Истиқлолу ваҳдат – неъмати бузург!

ҚУРБОНОВА Ширин

сарходими илмии Шуъбаи Осиёи Ҷанубу Шарқии

Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои

Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон,

доктори илмҳои таърих.