(Дар ҳошияи сафари кории Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Ҷумҳурии Мардумии Чин,  31 август - 3 сентябри 2025.)

        Муносибатҳои байнидавлатии Тоҷикистон ва Чин дар даврони истиқлол яке аз самтҳои асосии сиёсати хориҷии кишвар ба ҳисоб меравад. Дар ин замина, сафарҳои сатҳи олӣ ҳамеша ҳамчун омили таҳкимбахш ва пешбарандаи робитаҳои стратегӣ нақши муҳим бозидаанд.

        Сафари Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки шаҳрҳои Тянҷин ва Пекинро фаро гирифт, на танҳо аз ҷиҳати протоколӣ муҳим буд, балки дорои паёмҳои амиқи сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангӣ низ мебошад. Иштироки Эмомалӣ Раҳмон дар нишастҳои сатҳи олии Созмони Ҳамкории Шанхай (СҲШ) ва СҲШ-плюс, суханрониҳои ӯ дар ҳамоишҳои байналмилалӣ, мулоқот бо роҳбарони як қатор давлатҳо ва инчунин имзои ҳашт санади нави ҳамкорӣ бо Чин ин сафарро ба як рӯйдоди калидӣ табдил дод.

        Дар шароити тағйирёбии ҷаҳони муосир, масъалаҳои амниятӣ ва сиёсӣ барои Тоҷикистон ва Чин аҳамияти аввалиндараҷа доранд. Чунонки маълум аст, минтақаи Осиёи Марказӣ дар чорроҳаи бузургтарин ҷойгир буда, бо чолишҳои гуногуни геополитикӣ рӯ ба рӯ мебошад.

        Тоҷикистон ва Чин Созмони Ҳамкории Шанхайро яке аз платформаҳои муҳим барои ҳалли мушкилоти амниятӣ ва таҳкими суботи минтақавӣ меҳисобанд. Дар мулоқоти роҳбарони ду кишвар, зарурати ҳамкорӣ дар мубориза бо терроризм, ифротгароӣ ва гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир таъкид гардид. Ҳамзамон, ҷонибҳо аҳамияти ташаббуси «Идоракунии глобалӣ»-и Раиси Чин Си Ҷинпинро баррасӣ намуда, омодагии худро барои тақвияти низоми адолатпарвар ва устувори байналмилалӣ изҳор намуданд.

        Ин иқдом нишон медиҳад, ки Тоҷикистон худро на танҳо ҳамчун шарики минтақаӣ, балки ҳамчун иштирокчии фаъоли равандҳои ҷаҳонӣ муаррифӣ мекунад.

        Мавзӯи иқтисодӣ дар гуфтугӯҳои сатҳи олӣ ҷойгоҳи махсус дошт. Имзои як қатор санадҳо дар бахшҳои инфрасохтор, нақлиёт, логистика ва ҳамкориҳои рақамӣ заминаи устувор барои тавсеаи равобити иқтисодӣ фароҳам овард.

        Чин аллакай яке аз сармоягузорони асосии Тоҷикистон мебошад. Бо иштироки беш аз 700 ширкатҳои чинӣ дар кишвар, самтҳои афзалиятноки ҳамкорӣ аз истихроҷ ва коркарди маъдан то сохтмони роҳу пул ва татбиқи технологияҳои муосир фаро гирифта мешаванд.

        Аз ҷумла, имконияти рушди марказҳои додаҳо (data centers), густариши ҳамкориҳо дар соҳаи амнияти киберӣ ва истифодаи зеҳни сунъӣ метавонад Тоҷикистонро ба бозигари калидӣ дар иқтисоди рақамии минтақа табдил диҳад.

        Дар баробари ин, соҳаи гидроэнергетика, ки барои Тоҷикистон аҳамияти ҳаётан муҳим дорад, ҳамчун самти асосии ҳамкорӣ таъкид шуд. Бо назардошти захираҳои обии кишвар, рушд ва истифодаи оқилонаи онҳо метавонад ба таъмини амнияти энергетикии на танҳо Тоҷикистон, балки тамоми минтақа мусоидат намояд. Нақшаи роҳ барои амалӣ сохтани Стратегияи рушди ҳамкории энергетикӣ то соли 2030 бамаврид ва саривақтист.

        Муносибатҳои байнидавлатӣ танҳо бо ҳамкориҳои сиёсӣ ва иқтисодӣ маҳдуд намешаванд. Ҷанбаи фарҳангӣ, илмӣ ва таълимӣ низ нақши муҳим дорад. Дар доираи ин сафар, имзои санади ҳамкории фарҳангӣ миёни Консерваторияи миллии Тоҷикистон ба номи Т. Сатторов ва Консерваторияи Тянҷини Чин нишон медиҳад, ки робитаҳои фарҳангӣ ва гуманитарӣ низ дар ҳоли рушд мебошанд.

        Барномаҳои табодули донишҷӯён, рушди ҳамкориҳои илмӣ-техникӣ ва густариши робитаҳои байни донишгоҳҳо метавонанд ба рушди захираҳои инсонӣ ва баланд бардоштани рақобатпазирии Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳонӣ мусоидат намоянд.

        Мавқеи Тоҷикистон дар маркази Осиё ва дар чорроҳаи роҳҳои байналмилалӣ он кишварро ба бозигари муҳими геополитикӣ табдил медиҳад. Аз ин рӯ, ҳамкорӣ бо Чин на танҳо аҳамияти дуҷониба, балки минтақавӣ ва глобалӣ низ дорад.

        Дар гуфтугӯҳои сатҳи олӣ ҳамчунин зарурати густариши ҳамкориҳо дар чаҳорчӯби формати «Чин – Осиёи Марказӣ» ва Созмони Ҳамкории Шанхай таъкид гардид. Ин раванд имконият медиҳад, ки Тоҷикистон дар ташаккули равандҳои минтақавӣ нақши фаъол бозад ва ҳамзамон аз имкониятҳои иқтисодӣ ва технологӣ истифода кунад.

        Сафари кории Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Чин ва мулоқоти ӯ бо Раиси Чин Си Ҷинпин саҳифаи навро дар таърихи муносибатҳои ду кишвар боз намуд. Имзои ҳашт санади нави ҳамкорӣ, баррасии масъалаҳои амниятӣ, иқтисодӣ, фарҳангӣ ва илмию техникӣ нишон медиҳад, ки муносибатҳои Тоҷикистону Чин ба сатҳи сифатан нав расидаанд.

        Ин муносибатҳо на танҳо ба манфиати ду кишвар, балки ба таҳкими субот ва амнияти тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ хизмат мекунанд. Тоҷикистон бо такя ба сиёсати хориҷии фаъол ва дурандешона, омодагии худро барои саҳмгузорӣ дар ташаккули низоми одилонаи ҷаҳонӣ ва рушди устувори минтақавӣ боз ҳам возеҳтар нишон медиҳад.

ДОРОНШОЕВА Некбахт

ходими пешбари илмии шуъбаи Аврупои

Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ

номзади илмҳои сиёсӣ