Системаи таҳсилот дар Полша бо стандартҳои олии таълимӣ, истифодаи принсипҳои инноватсионии аврупоӣ ва дастрасӣ барои ҳама мебошад, ки ба хориҷиён маълум аст. Ҳамкории Полша бо дигар давлатҳо дар соҳаи илм, маориф ва фарҳанг доимо дар ҳоли рушд аст.
Донишгоҳи технологии Варшава (PW) ҳамчун яке аз донишгоҳҳои пешрафтаи кишвар бо таърихи садсола дар Аврупо шинохта мешавад. Донишгоҳ ба рейтинги беҳтарин донишгоҳҳои ҷаҳон дохил карда шудааст. Дар ин ҷо шумо имкони таҳсил дар яке аз 19 факултетро пайдо мекунед, ки шумораи донишҷӯён тақрибан ба 37 ҳазор нафар мерасад. Агар шумо дар якҷоягӣ бо таҳсили худ ба корҳои илмӣ машғул шуданӣ бошед, ин донишгоҳ танҳо барои шумост, зеро ҳоло дар он ҷо 536 лоиҳаи илмӣ амалӣ мекунад [1].
Аз рӯи теъдоди зикрҳо дар номинатсияҳо, албатта ин Донишгоҳи Варшава мебошад, бинобар ин беҳтарин донишгоҳ дар кишвар ба хисоб меравад. Дар 19 номинатсия, аз он ҷумла се бостоншиносӣ, неофилология ва фалсафа ҷойҳои баландтарин мебошанд. Илова бар ин, донишгоҳ дар бахшҳои зерин қайд карда мешавад: филологияи англисӣ, физика ва астрономия, ҷуғрофия, таърих, забоншиносӣ, сиёсатшиносӣ ва муносибатҳои байналмилалӣ, психология, ВАО-шиносӣ, ҳуқуқ, ҷомеашиносӣ, иқтисодиёт ва эконометрика, информатика, химия, биология ва идоракунӣ. Онҳое, ки қарор доранд ба Донишгоҳи Варшава ворид шаванд, бешубҳа ноком нахоҳанд шуд, танҳо акнун ворид шудан ба он ҷо нисбат ба дигар донишгоҳҳои Полша мушкилтар аст[2].
Дар Полша 457 муассисаи таҳсилоти олӣ мавҷуд аст. Дар байни онҳо 131 донишгоҳҳои давлатӣ ва 326 донишгоҳҳои ғайридавлатӣ ҳастанд. Дар маҷмӯъ, дар Полша тақрибан 2 миллион донишҷӯ таҳсил мекунад [2].
Дар Полша (то моҳи октябри соли 2011) 43 донишгоҳ мавҷуд аст, ки мақоми донишгоҳ доранд [3].
Аз инҳо, 41 давлатӣ (18 классикӣ ва 23 техникӣ ва махсус), 1 ғайридавлатӣ ва 2 донишгоҳи калисои католикӣ.
Донишгоҳҳо дар 18 шаҳри Полша ҷойгиранд
- 5 донишгоҳ ҳар кадом: Варшава, Краков, Познан
- 4 донишгоҳ: Люблин
- 3 донишгоҳ ҳар яке: Врослав, Катовисе, Зесин
- 2 донишгоҳ: Белосток, Бидгош, Гданск, Лодз
- 1 донишгоҳи дар шаҳрҳои зерин: Зиелона Гора, Решув, Келсе, Олштин, Ополе, Сиедлче, Торун [3].
Вазифаи вазорат:
- Дастгирии донишгоҳҳо. Донишгоҳҳои Полша мустақиланд - инро Конститутсия кафолат додааст. Онҳо метавонанд барномаи таълимии худро таҳия кунанд, бо ҳукуматҳо, корхонаҳои маҳаллӣ ва ташкилотҳои ҷамъиятӣ ҳамкорӣ кунанд;
- Банақшагирӣ ва тақсимоти захираҳо барои илм дар байни ташкилотҳои илмӣ ва ҷамъиятӣ, ба монанди Маркази миллии илмӣ ва Маркази миллии таҳқиқот ва рушд;
- Маблағгузорӣ барои таҳқиқоте, ки аз ҷониби Кумитаи арзёбӣ тасдиқ шудааст [4].
Вазорати илм ва таҳсилоти олии Полша - мақомоти иҷроия, 5 майи соли 2006 дар натиҷаи тақсимоти Вазорати маорифи Полша ба Вазорати маориф ва Вазорати илм ва таҳсилоти олӣ таъсис дода шудааст. Вазорат сиёсати давлатиро дар соҳаи илм ва таҳсилоти олӣ пеш мебарад. Қарорҳои стратегиро омода мекунад, иҷрои барномаҳоро таъмин мекунад. Рушди донишгоҳҳо ва институтҳои тадқиқотии Полшаро дастгирӣ мекунад. (PAN- Polska Akademia Nauk) - Академияи давлатии илмҳои Полша, ки аз якбарчастаи поляконро муттаҳид мекунад ва аз тарафи дигар, аз ҷониби шабакаи институтҳои давлатии илмии мутамарказ, ки вазифаи асосии онҳо дар сатҳи баландтарин гузаронидани таҳқиқоти илмӣ мебошад. Аз соли 2020 Вазири илм ва таҳсилоти олӣ Пшемислав Чарнек мебошад [5].
Бо вуҷуди осонӣ ва дастрасии таҳсил, дар байни донишгоҳҳои Аврупо, Полша яке аз ҷойҳои охирини маъруфият дар байни донишҷӯёни хориҷӣ мебошад. Танҳо муассисаҳои таҳсилоти олии Маҷористон дар Аврупо камтар шӯҳрат доранд.
Ба гуфтаи муҳаққиқон, ин аз он сабаб ба амал омадааст, ки хатмкардагони донишгоҳҳои Полша дар байни корфармоён ба талабот фаъолона ниёз надоранд. "Камбудии маъруфи таҳсилоти Полша дар он аст, ки барномаҳои он ба бозори шуғл мувофиқат намекунанд." мегӯяд профессор Ежи Вожнички, роҳбари Шӯрои ректорони донишгоҳҳои Полша.
Полша дар Аврупо аз рӯи дастрасӣ ба донишгоҳҳо дар ҷои аввал аст, менависад рӯзномаи Полша «Речь Посполита» бо истинод ба таҳқиқоти Шӯрои Лиссабони Брюссел.
"Дар байни ҳамаи кишварҳое, ки мо таҳсил кардаем, маҳз дар Полша таҳсил ва дохил шудан ба донишгоҳ осонтарин аст", гуфт Полофейнз, роҳбари Шӯрои Лиссабон, ба рӯзнома.
Ин аст, ки ҳар сол шумораи зиёди полякҳои ҷавон аз Полша мераванд то таҳсилро дар хориҷи кишвар идома диҳанд. Полша аз рӯи шумораи донишҷӯёнаш дар донишгоҳҳои Бритониё дар ҷои шашум қарор дорад. Мувофиқи маълумоти Агентии омори таҳсилоти олии Бритониё (HESA), дар соли хониши 2006-2007 дар донишгоҳҳои Бритониё 6,77 ҳазор ва як сол қабл 4,325 ҳазор полякҳо буданд. Дар Олмон 14 ҳазор ҷавонони дигар аз Полша таҳсил мекунанд. Бойд кацд кард, ки дар Полша айни замон 293 донушчуёни точик тахсил менамоянд [6].
"Нисфи хатмкунандагони (полякӣ) мактабҳо дар солҳои қаблӣ таҳсилро дар хориҷа интихоб карданд". Ман таҳсилро дар хориҷи кишвар интихоб кардам, - мегӯяд Алберт Стома, директори мактаби Николай Коперник дар Варшава. Аксари хатмкунандагони ин мактаб ҳоло дар Бритониё таҳсил мекунанд, ки аз рӯи маъруфият дар байни донишҷӯёни хориҷӣ дар ҷои аввал аст.
Тибқи ин таҳқиқот, беҳтарин системаҳои таълимиро донишгоҳҳои олии Австралия, Бритониё ва Дания, ва самараноктаринашон дар Олмон, Австрия ва Испания мебошанд [7].
Аввали соли 2008 ки бо оғози татбиқи барномаи инноватсионии иқтисодиёт қайд карда шудааст, ки барои он ба Лаҳистон дар тӯли 5 сол 9,7 миллиард евро ҷудо карда шудааст. Тақсими оптималии маблағҳо ба Полша имкон медиҳад, ки яке аз кишварҳои инноватсионии Иттиҳоди Аврупо гардад.
Тадқиқоте, ки Агентии рушди корхонаҳои Полша дар соли 2006 гузаронидааст, нишон дод, ки қариб 80% корхонаҳои хурду миёнаи Полша фаъолияти инноватсиониро аз ҳисоби худ маблағгузорӣ мекунанд, аммо сармоягузорӣ танҳо бо хариди таҷҳизоти нави муосир маҳдуд мешавад, ки маҳсулнокии онро меафзояд. Ҳоло вазъ бояд тағир ёбад ва онҳо метавонанд маблағҳои дотасияро (аз ҷониби давлат ба ягон ташкилот ё баръакс) истифода баранд.
Беш аз ҳама (қариб 1,5 миллиард евро) ширкатҳое қабул хоҳанд кард, ки сармоягузориҳои навро бо иқтидори баланди инноватсионӣ татбиқ мекунанд. Сухан дар бораи ба даст овардани технологияҳои муосири кӯтоҳмуддат (3с.) Барои истифода дар Полша меравад. Аммо арзиши сармоягузорӣ аз 50 миллион евро зиёд буда наметавонад ва маблағгузории иловагӣ 70% аз арзиши умумии корхонаҳои хурд, 60% барои корхонаҳои миёна ва 50% барои корхонаҳои калонро ташкил медиҳад.
Барнома тақсимоти зерини субсидияҳоро (яъне илова пул ҷудо намудан) пешбинӣ мекунад:
- 240 миллион евро - барои таҳқиқот ва субсидияҳо дар ин соҳа метавонад ба 80% арзиши умумии таҳқиқоти саноатӣ ва 70% - таҳқиқоте, ки барои ҷорӣ кардани таҳияҳои нав дар истеҳсолот;
- 180 миллион евро - барои рушд ва таҳкими мавқеи ширкатҳо ва муассисаҳои илмӣ; 40 миллион евро барои корхонаҳои хурду миёна барои ба даст овардани патентҳо, ҳуқуқҳои истеҳсолӣ ва намунаҳои саноатӣ дар хориҷа.
Дархостҳо барои барномаи инноватсионии иқтисод дар семоҳаи аввал эълон карда мешаванд [8].
- Форуми умумиҷаҳонии иқтисодӣ рейтинги солонаи глобалии технологияҳои иттилоотиро 2007-2008 таҳия кардааст, ки сатҳи татбиқи технологияҳои инноватсиониро арзёбӣ мекунад. Полша дар байни 130 кишвар аз ҷои 58-ум ба 62-юм фуромад. Ба гуфтаи муаллифони рейтинг, сабаби асосии бад шудани мавқеи Полша дар соли дуюм аст, ки нақши нокифояи мақомоти давлатӣ дар фароҳам овардани шароит барои истифодаи технологияҳои инноватсионӣ дар иқтисодиёт мебошад.
Дар робита ба татбиқи технологияҳои инноватсионӣ дар худи мақомоти маъмурӣ, Полша дар ҷои 103 қарор дошт. Таҳлилгарони Форуми Умумиҷаҳонии Иқтисодӣ изҳор медоранд, ки бо вуҷуди босуръат афзоиш ёфтани бозори Технологияи Иттилооти (IT) дар Полша ва соли гузашта арзиши он 25% афзуда, 23 миллиард злотаро ташкил дод, ин афзоиш бо сармоягузории ширкатҳо ба инфрасохтори асосӣ, аз ҷумла ба компютеркунонӣ ва Интернет. Сармоягузорӣ ба технологияҳои иттилоотӣ дар бахши давлатӣ дар рӯзнома боқӣ мондааст.
Бояд кайд намуд, ки дар Полша Вазорати маорифи миллии Полша як мақомоти иҷроия мебошад, ки Вазорати маорифи Полшаро ба ду қисм ҷудо менамояд.
Манбаҳои интернетӣ:
5.https://google-info.org/3630368/1/ministerstvo-nauki-i-vysshego-obrazovaniya-polshi.html
6.https://tj.sputniknews.ru/20200717/tajikskie-studenty-zagranitsa-statistika-1031593520.html
7.РИА Новости, 19.11.2008
8.www.economy.gov.ru, 15.5.2008
Тарчумаи мақола – «Деловая Полша» (электронный журнал, стр. 139) -www.polpred.com
Ходими хури илмии
шуъбаи Амрико ва Аврупо
Юсуфӣ Ф.Ш.
