(Дар ҳошияи Суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мубоҳисаҳои иҷлоси 80-уми Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид аз 24.09.2025)

        Суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар иҷлоси 80-уми Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид (СММ) аз 24 сентябри соли 2025 як паёми муҳими сиёсӣ ва стратегӣ буд, ки ба мушкилоти ҷаҳонӣ, аз қабили тағйирёбии иқлим, нобаробарии иҷтимоӣ, амнияти ҷаҳонӣ ва рушди устувор бахшида шудааст. Ин суханронӣ на танҳо мавқеи Тоҷикистонро дар арсаи байналмилалӣ инъикос мекунад, балки пешниҳодҳои мушаххасро барои ҳалли мушкилоти муосир пешкаш менамояд.

        Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии худ ба вазъияти мураккаби ҷаҳони муосир, аз ҷумла ихтилофоти геополитикӣ, низоъҳои минтақавӣ, тағйирёбии иқлим ва афзоиши нобаробарии иҷтимоӣ ишора намуда, ин мушкилотро  таҳдид ба сулҳу амният ва раванди рушди устувори глобалӣ номид. Дар ин замина, нақши СММ ҳамчун платформаи муколама ва ҳамкорӣ барои ҳалли ин мушкилот муҳим арзёбӣ шуд.

        Тибқи маълумоти СММ (2025) тағйирёбии иқлим яке аз таҳдидҳои асосии ҷаҳонӣ боқӣ мемонад, ки ба захираҳои об, амнияти озуқаворӣ ва рушди иқтисодӣ таъсири манфӣ мерасонад. Тоҷикистон, ки 93% қаламравашро кӯҳҳо ташкил медиҳанд, аз таъсири манфии обшавии пиряхҳо ва офатҳои табиӣ зарари ҷиддӣ мебинад. Ин мушкилот на танҳо ба Тоҷикистон, балки ба тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ, ки 60% захираҳои оби он аз пиряхҳои Тоҷикистон таъмин мешавад, таъсир мерасонад.

        Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаи обшавии пиряхҳо таваҷҷуҳи хоса зоҳир намуда, аз Конфронси сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо, ки тобистони 2025 дар Душанбе баргузор шуд, ёдовар шуд. Тибқи маълумоти пешниҳодшуда, аз 14,000 пиряхи Тоҷикистон зиёда аз 1,300 адади он пурра об шудааст, ки ин ба амнияти обу энергетика ва озуқавории минтақа таъсири манфӣ мерасонад.

        Тоҷикистон дар доираи Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, 2018–2028” пешниҳодоти мушаххас пешкаш намуда, кишварҳои узви СММ-ро ба ширкат дар Конфронси оби Душанбе дар соли 2026 даъват кардааст. Ин ташаббусҳо барои омодагӣ ба Конфронси оби СММ дар соли 2028 муҳим арзёбӣ мешаванд.

        Дар суханронии худ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба мушкилоти кишварҳои рӯ ба тараққӣ, бахусус кишварҳои кӯҳистонӣ ва маҳсур дар хушкӣ, ки дар расидан ба Ҳадафҳои Рушди Устувори СММ бо монеаҳо рӯбарӯ мешаванд, таваҷҷуҳ зоҳир кард. Тоҷикистон аз ислоҳоти одилонаи низоми молиявии байналмилалӣ ҷонибдорӣ намуда, пешниҳод кард, ки қарзҳои кишварҳои осебпазир соқит карда шаванд ва дастрасӣ ба манбаъҳои молиявӣ беҳтар гардад.

        Тибқи гузориши СММ оид ба маблағгузории рушди устувор (2024), ҳаҷми маблағгузории ҷаҳонӣ барои рушди устувор ба талаботи мавҷуда ҷавобгӯ нест, ки ин зарурати бознигарии низоми молиявиро тақозо мекунад.

        Тоҷикистон дар мубориза бо таҳдидҳои амниятӣ, аз қабили терроризм, ҷиноятҳои киберӣ ва қочоқи маводи мухаддир, мавқеи фаъол дорад. Пешниҳоди тақвияти “Раванди Душанбе оид ба мубориза бо терроризм” ва ҳамкорӣ бо ниҳодҳои СММ барои таҳкими амнияти ҷаҳонӣ аз ҷумлаи ибтикороти муҳими Тоҷикистон аст.

        Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба аҳамияти зеҳни сунъӣ дар пешбурди рушди устувор ишора намуда, аз қабули қатъномаи СММ дар бораи “Нақши зеҳни сунъӣ дар фароҳам овардани имконоти нав барои рушди устувор дар Осиёи Марказӣ” истиқбол кард. Пешниҳоди таъсиси Маркази минтақавии зеҳни сунъӣ дар Душанбе метавонад барои рушди технологияҳои рақамӣ дар минтақа мусоидат намояд.

         Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пешниҳод намуд, ки СММ Соли байналмилалии маърифати ҳуқуқиро эълон намояд, то риояи қонунҳои байналмилалӣ ва фарҳанги шаффофият тақвият ёбад. Инчунин, пешниҳоди қабули “Даҳсолаи таҳкими сулҳ ба хотири наслҳои оянда” барои тақвияти сулҳи пойдор муҳим арзёбӣ карда шуд.

        Суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар иҷлоси 80-уми Маҷмаи Умумии СММ на танҳо мавқеи Тоҷикистонро ҳамчун як кишвари фаъол дар арсаи байналмилалӣ нишон дод, балки пешниҳодҳои мушаххасро барои ҳалли мушкилоти ҷаҳонӣ пешкаш намуд. Таваҷҷуҳ ба масъалаҳои об, тағйирёбии иқлим, рушди устувор, амнияти ҷаҳонӣ ва технологияҳои навин нишон медиҳад, ки Тоҷикистон дар роҳи бунёди ояндаи устувор ва одилона саҳми муҳим мегузорад. Ин суханронӣ барои таҳкими ҳамкории байналмилалӣ ва пешбурди Ҳадафҳои Рушди Устувори СММ такони тоза хоҳад бахшид.

САНГИНЗОДА Дониёр Шомаҳмад

муовини директори Институти омӯзиши масъалаҳои

давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ оид ба илм ва таълим,

доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор